Pfs8331.vp

Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII DETERMINATION OF CITALOPRAM AND ITS ENANTIOMERS
BY MEANS OF CHROMATOGRAPHIC TECHNIQUES
1 De part ment of An a lyt i cal Chem is try, Jagiellonian Uni ver sity, Kraków, Po land2 Laboratory of En vi ron men tal Re search, De part ment of Tox i col ogy, Uni ver sity of Med i cal Sciences, Poznañ, Po land Ab stract
This pa per pres ents a re view of the most pop u lar chro mato graphic tech niques which are used for de ter mi na tion of citalopram
(CIT) and its me tab o lites in bi o log i cal spec i mens. These tech niques have been di vided ac cord ing to their enantioselective prop er -
ties. Ex am ples of their ap pli ca tions in rou tine anal y sis of clin i cal and post-mor tem ma te rial are pre sented as well. This work also
cov ers a de scrip tion of chem i cal and phar ma co log i cal prop er ties of citalopram.
Key words
Citalopram; En an tio mers; Se lec tive se ro to nin reuptake in hib i tors.
Re ceived 24 No vem ber 2009; ac cepted 25 Feb ru ary 2010 1. In tro duc tion
se quently caus ing them to act in dif fer ent ways andhave dif fer ent ef fects.
Citalopram is an an ti de pres sive drug be long ing to Ac cord ing to the lit er a ture data con cern ing this the group of se lec tive se ro to nin reuptake in hib i tors topic, S-citalopram shows at least 40 times greater abi - SSRI [7]. It is mainly used in the pharmacotherapy of l ity to in hibit se ro to nin reuptake (5-HT) than R-ci ta - de pres sion and anx i ety dis or ders. The drug is clas si - lopram and twice as much as a racemic mix ture [4, 23]. fied as a new gen er a tion an ti de pres sant and is in creas - Cur rently, the S-en an tio mer of citalopram (escitalo - ingly sup plant ing con ven tional tricyclic antidepres - pram) is the most se lec tive se ro to nin reuptake in hib i - sant drugs (TCA), which have been used for years.
tor. Escitalopram’s im pact on the se ro to nin trans porter This is mainly caused by the fact that SSRI drugs are is partly re versed by the R form due to the in ter ac tion char ac ter ized by low tox ic ity, good tol er ance and a rel - with the allosteric cen tre in a se ro to nin trans porter.
a tively small num ber of ad verse side-ef fects. Cita lo - Com par ing char ac ter is tics of the two en an tio mers, it pram, like all SSRI drugs, has a chiral struc ture. The should be noted that R-citalopram’s af fin ity to the se - pres ence of a chiral cen tre in the struc ture, which is an ro to nin neuromediator (Ki = 36 nmol/l) is much lower asym met ric car bon atom means that citalopram oc curs than that of S-citalopram (Ki = 1.1 nmol/l) [21]. as a pair of op ti cal iso mers: S-citalopram and R-citalo - Clin i cal stud ies have shown an tag o nis tic re ac tions pram. It is one of the struc tural fea tures which has be tween these iso mers as well. Com par i son of the ac - found prac ti cal ap pli ca tion due to the fact that par tic u - tiv ity of both forms of citalopram in the fron tal lobe of lar forms of citalopram may show dif fer ences in their the cor tex in rats showed that the R-form of citalopram pharmacokinetic and pharmacodynamic pro files, con - not only in hib its the reuptake of 5-HT to a small ex tentbut also de crease the ac tiv ity of the other form of the Determination of citalopram and its enantiomers. drug [19]. Sim i lar stud ies, per formed on ovum cells of was used as a mo bile phase. Ac qui si tion was car ried frogs which were trans ferred by the hu man se ro to nin out at the wave lengths l = 245 nm for ex cite ment (ab - trans porter gene, as well as on mouse cor tex, con - sorp tion) and l = 295 nm for emis sion. The de vel oped firmed the in hi bi tion of ac tiv ity of the S-form by the tech nique re sulted in lim its of de tec tion of 0.3 and R-form [26]. This in hi bi tion is prob a bly caused by the in ter ac tion with the 5-HT trans porter and is ob served The HPLC tech nique with di ode ar ray de tec tion only for the S-citalopram en an tio mer.
was ap plied for de ter mi na tion of citalopram and di - Fur ther more, com par ing the two forms, it was noted methylcitalopram in se rum [1]. The analytes to gether that the rate of met a bolic trans for ma tion of S-cita lo - with the in ter nal stan dard (clomipramine) were ex - pram is much greater than that of R-citalopram [13].
tracted with a solid phase ex trac tion sys tem. Ex tracted Af ter ad min is tra tion of a drug dos age with the ra tio 1:1 analytes af ter sol vent evap o ra tion and re con sti tu tion (S-citalopram:R-citalopram) and equil i bra tion, the ra - in the mo bile phase (mix ture of acetonitrile with phos - tio of en an tio mers’ con cen tra tion in the brain and se - pho ric buffer pH = 4.7 (40:100 v/v)) were sep a rated on a C18 col umn. De tec tion was per formed at l = 220 nm.
The achieved lim its of de tec tion were 4.9 ng/ml forcitalopram and 3.9 for the me tab o lite.
2. Meth ods of de ter mi na tion of citalopram
The method which was pro posed by Juan et al. en - in bi o log i cal spec i mens
abled si mul ta neous anal y sis of fluoxetine, citalopramand venlafaxine in plasma [11]. Solid phase ex trac tion Many meth ods which en able both qual i ta tive and was used for iso la tion of these drugs. The ex tracts quan ti ta tive anal y sis of citalopram and its me tab o lites were ana lysed by liq uid chro ma tog ra phy cou pled to (dimethylcitalopram DCIT, didemethylcitalopram – mass spec trom e try. The sep a ra tion was car ried out on DDCIT and N-ox ide citalopram – CIT-NO) in bi o log i - a C18 col umn with a mix ture of am mo nium buffer and cal ma te rial have been de scribed in the avail able lit er a - acetonitrile (35:65, v/v) used as a mo bile phase. Elec- ture. Amongst them the most fre quently used are: high trospray was used as an ion iza tion source. This method per for mance liq uid chro ma tog ra phy (HPLC) with var - al lowed de tec tion of citalopram at a con cen tra tion of i ous types of de tec tion: UV [17, 20], flu o res cence [3], di ode ar ray [1, 27], mass spec trom e try [11], as well as Anal y sis of 13 new gen er a tion an ti de pres sants (in - gas chro ma tog ra phy (GC) [28] and cap il lary elec tro - clud ing citalopram) and their me tab o lites in plasma was per formed by Wille at al. [28]. The analytes were For si mul ta neous de ter mi na tion of citalopram and ex tracted with solid phase ex trac tion and the sam ples its main me tab o lite – DCIT in se rum, an HPLC-UV were ana lysed by means of high per for mance liq uid sys tem was ap plied [20]. Analytes to gether with the chro ma tog ra phy with di ode ar ray de tec tion (HPLC- in ter nal stan dard (citalopram with sub sti tu tion of flu o - DAD) and gas chro ma tog ra phy cou pled to mass spec - rine atom by chlo rine atom in the phenyl ring) were ex - trom e try (GC-MS). For the sep a ra tion of analytes by high per for mance liq uid chro ma tog ra phy, a C18 col - a mix ture of heptane and isoamyl al co hol (98:2 v/v).
umn was used. Anal y sis was car ried out with gra di ent The sam ple was in jected onto the HPLC col umn. The elu tion of the mo bile phase – a mix ture of phos phate sep a ra tion was car ried out on a C18 col umn us ing buffer at pH = 2.5 and acetonitrile. The mea sure ments acetonitrile with phos phate buffer (pH = 2.5) with ad - were car ried out at l = 220 nm. Chro mato graphic sep - di tion of tetraethylamine, as a mo bile phase.
a ra tion in the other method (GC-MS) was done on The elu tion was isocratic and ab sorp tion was mea - a FOUR VF-5ms col umn. The sam ple was in jected sured at wave length l = 240 nm. The lim its of de tec - into the in jec tor which was main tained at 300oC. Elec - tion were 2 and 3 ng/ml for citalopram and its me ta- tron im pact mode was ap plied for de tec tion. The mass spec trom e ter op er ated in the sin gle ion mon i tor ing De ter mi na tion of citalopram in hu man plasma by means of HPLC with flu o res cence de tec tion was pro - both meth ods. Method pre ci sion (CV) for citalopram posed by Bagheri et al. [3]. Af ter ex trac tion of analytes was 97% for HPLC-DAD (only ther a peu tic con cen tra - from the ma trix by means of sol vent microextraction tions were checked) and from 71% (high con cen tra - with back-ex trac tion (SME/BE), the sam ple was sub - tions) to 101% (low con cen tra tions) for gas chro ma- mit ted to chro mato graphic sep a ra tion on a C18 col - tography cou pled to mass spec trom e try.
umn, in isocratic con di tions and with a mix ture ofacetonitrile and am mo nium formate (50:50 v/v), which Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII 3. De ter mi na tion meth ods of citalopram’s
liq uid-liq uid ex trac tion was per formed. Chromatog- en an tio mers in bi o log i cal spec i mens
raphic anal y sis was car ried out on two types of col -umns which dif Due to the chiral struc ture of citalopram, this drug (ac ety lat ed b-Cyclobond and Cyclobond 2000). Elu - can be ana lysed by means of enantioselective meth - tion of analytes was achieved with two types of mo bile ods, i.e. sep a ra tion of the op ti cal iso mers and their sub - se quent qual i ta tive and quan ti ta tive anal y sis. To achieve acetonitrile, meth a nol, diethylamine and acid i fied buf - this, mainly chro mato graphic and elec tro pho retic meth - ods are used. The pro cess of sep a ra tion of iso mers is The re sults of the anal y ses were sim i lar. Fi nal val i - car ried out on a mod i fied col umn filled with chiral se - da tion was per formed for the ac ety lat ed b-Cyclobond lec tor (more fre quently in HPLC) or by ad di tion of col umn. The limit of de tec tion for par tic u lar en an tio - mers was 3 ng/ml. The con cen tra tion of R-CIT in all sam ples was higher than that of the S-CIT en an tio mer, Chiral sta tion ary phase con tain ing a macrocyclic and the S/R ra tio was 0.56. For DCIT en an tio mers, an ti bi otic – vancomicine, which was co va lently bonded with sil ica gel, was used for anal y sis of citalopram in A cyclodextrin based col umn was also used in the plasma [29]. The analytes were ex tracted by liq uid-liq - anal y sis of citalopram and its me tab o lites in rats’ se - uid ex trac tion and sep a rated on a Chirobiotic V col - rum and brain [14]. Analytes were ex tracted by solid phase ex trac tion and the evap o rated ex tract was re con - meth a nol, triethylamine and ace tic acid (400:0, 15:0.2).
tuted in 100 ml of the mo bile phase, which was Ac qui si tion was per formed at l = 240 nm. The limit of a mix ture of meth a nol and ci trate buffer with ad di tion quan ti fi ca tion for en an tio mers of CIT, DCIT and DDCIT of triethylamine (pH = 6.3). Flu o res cence de tec tion was 5 ng/ml, whilst the av er age limit of de tec tion was was ap plied at l = 240 nm (ex cite ment) and l = 300 nm 2 ng/ml. The same type of col umn was used for sep a ra - (emis sion). The anal y sis re sulted in sep a ra tion of citalo - tion of en an tio mers of citalopram and its N-demethyl pram en an tio mers, with lim its of de tec tion at 0.6 ng/ml derivatives in hu man plasma [12]. In or der to iso late the analytes from the bi o log i cal ma trix, liq uid-liq uid An other ex am ple of sep a ra tion of citalopram en an - ex trac tion was ap plied. The mo bile phase con sisted of tio mers was based on ap pli ca tion of HPLC with a chiral a mix ture of meth a nol, ace tic acid and triethylamine AGP col umn. This col umn con tains a-1-glycoprotein (99.9:0.055:0.060). De tec tion of analytes was per for - acid de pos ited on a sil ica gel, as a chiral se lec tor. S- and med with the fluorometric method. The limit of quan ti - R-CIT in hu man plasma were sep a rated [8]. The analytes were ex tracted from plasma with 2% butanol in n-hex - 5 ng/ml, whilst for the en an tio mers of DDCIT it was ane. The mo bile phase con sisted of a mix ture of hex - ane acid with phos phate buffer (pH = 6.5). The analytes Sep a ra tion of the en an tio mers of citalopram was were eluted from the col umn and the an a lyt i cal wave - also per formed by ap pli ca tion of a chiral Cyclobond length l = 240 nm was mon i tored. The de ter mined col umn with mod i fied fill ing – made of cyclodextrins.
limit of quan ti fi ca tion for R-CIT was 2.3 ng/ml, and The en an tio mers of citalopram and its enantiomeric 2.55 ng/ml for S-CIT. The limit of de tec tion for both me tab o lites were de ter mined in hu man se rum and u - rine [25]. The analytes were iso lated by liq uid-liq uid Due to the low lim its of de tec tion, good sep a ra tion ex trac tion, then de ter mi na tion was car ried out on and small costs, cap il lary elec tro pho re sis plays a sig - a chiral col umn filled with derivatised b-cyclodextrin.
nif i cant role in the sep a ra tion of chiral com pounds. In The mo bile phase con sisted of a mix ture of cit ric acid the anal y sis of bi o log i cal sam ples hav ing com plex ma - buffer (pH = 6.0) and 30–40 % meth a nol. The elu tion tri ces, it is of ten an al ter na tive to HPLC.
was mon i tored by flu o res cence de tec tion at l = 240 nm The most fre quently used se lec tors in citalopram for ex cite ment and l = 296 nm for emis sion. The lim its en an tio mers sep a ra tion by cap il lary elctrophoresis are of de tec tion in both ma tri ces were 5.0; 2.1 and 1.1 ng/ml cyclodextrins (CD). Ap pli ca tion of CD in this field has for CIT, DCIT and DDCIT, re spec tively.
been de scribed in many pub li ca tions. An ex am ple is An other ex am ple of the ap pli ca tion of a mod i fied the stud ies car ried out by Berzas et al. [5]. They car ried Cyclobond col umn is chro mato graphic anal y sis with out sep a ra tion of citalopram and its me tab o lites’ en an - fluorimetric de tec tion of citalopram’s en an tio mers and tio mers (DCIT, DDCIT, CIT-NO) in hu man urine by its N-demethylated me tab o lites in plasma [22]. In or - ap pli ca tion of the chiral se lec tor carboxy methyl-g-cy - der to ex tract the analytes from bi o log i cal ma te rial, clodextrin with ad di tion of hy dro philic poly mer HPMC Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII Determination of citalopram and its enantiomers. (hydroxypropylomethylocelulose poly mer). Addition re sults. The first of these tech niques was used to de ter - of HPMC im proved the sep a ra tion of the en an tio mers mine the limit of de tec tion and quan ti fi ca tion, which in the ap plied con di tions of anal y sis. Chiral sep a ra tor were 10 and 20 ng/ml, re spec tively. In all 22 cases blood sam ples col lected from the heart were ana lysed, (0.05% w/v) was added to the phos phate buffer (pH = 5).
in which citalopram con cen tra tions ranged from 90 to Ex trac tion of the drug from hu man urine was car ried 1640 ng/ml. Only 6 con cen tra tion re sults were within out with the solid phase ex trac tion tech nique. The sep - the ther a peu tic range (20–200 ng/ml) [18]; most re - a ra tion was car ried out in the nor mal po lar ity sys tem at sults were found to be in the toxic range. The drug con - 28 kV volt age and 20oC, on a sil ica col umn, with DAD cen tra tion in other body flu ids and tis sues showed the de tec tion. The ac quired wave length was l = 205 nm.
same ten dency. Nev er the less, it was not de ter mined Sat is fac tory sep a ra tion of en an tio mers of citalopram un equiv o cally whether citalopram was the cause of and its demethyl me tab o lites as well as N-ox ide citalo- pram was achieved. Val i da tion pa ram e ters were as fol - Acute in tox i ca tion by olanzapine and citalopram was the cause of death of a 40 year old fe male pa tient 102 ng/ml (R-CIT), 23 ng/ml (R-DCIT), 69 ng/ml who took these drugs [9]. Bi o log i cal flu ids and body (R-DDCIT) and 81.5 ng/ml (S-DCIT/DDCIT); lim its tis sues were ana lysed by the same an a lyt i cal pro ce dure of quan ti fi ca tion were 230 ng/ml (S-CIT), 340 ng/ml and con di tions of mea sure ment(de scribed ear lier). The (R-CIT), 80 ng/ml (R-DCIT), 230 ng/ml (R-DDCIT) con cen tra tion of citalopram in car diac blood was two and 270 ng/ml (S-DCIT/DDCIT). Sep a ra tion of the times higher (3350 ng/ml), olanzapine sev eral times en an tio mers of citalopram and its ac tive me tab o lite higher (1380 ng/ml) than con cen tra tions re ported by a chiral se lec tor as men tioned above, namely 1% b-cy - other bi o log i cal ma te rial showed the pres ences of ci - clodextrin sul phate (S-b-CD) [2]. 12% acetonitrile was used as an ad di tive to 25 mM phos pho ric buffer. The In an other cited pa per, it was dem on strated that med i cine was ex tracted from hu man plasma by uti liz - citalopram con trib uted to the cause of death of a 41 year ing liq uid phase microextraction (LPME). The sam ple old fe male, caus ing se ro to nin syn drome to gether with was in jected into a cap il lary covered with 0.1% poly - moclobemide (an an ti de pres sant classed as an atyp i cal vi nyl al co hol. Absorbance mea sure ment was car ried monoamine oxidase A in hib i tor – MAO) [6]. Col lected out at 200 nm. Sat is fac tory sep a ra tion of en an tio mers blood and urine sam ples were ana lysed by means of of citalopram and its ac tive me tab o lite was achieved.
HPLC-DAD, GC-NPD and GC-MS. The re sults of the The lim its of quan ti fi ca tion were 5.2 ng/ml (S-CIT), anal y sis con firmed ex ceed ing of ther a peu tic lev els of 4.4 ng/ml (R-CIT), 11.2 ng/ml (S-DCIT and R-DCIT).
citalopram in blood (4470 ng/ml), its main me tab o lite Lim its of de tec tion for the par tic u lar com pounds were: DCIT (420 ng/ml) and moclobemide (5620 ng/ml).
1.6 ng/ml (S-CIT), 1.4 ng/ml (R-CIT), 3.4 ng/ml Ad di tion ally, the study did not show post-mor tem re - dis tri bu tion of the quan ti fied drugs.
Post-mor tem re dis tri bu tion of citalopram and its me tab o lites (DCIT, DDCIT) was stud ied by Kugel - 4. De ter mi na tion of citalopram and its
berg et al. [15, 16]. The stud ies, per formed on rats, en an tio mers in post-mor tem ma te rial
showed that 24 hours af ter death the con cen tra tion ofthe drug and its de riv a tives in creases 3–4 times. More - De spite the low acute tox ic ity of SSRIs men tioned over, chiral anal y sis re vealed that the con cen tra tion ra - at the be gin ning of this work, there are many ex am ples tio be tween the en an tio mers of CIT, DCIT and DDCIT of de ter mi na tion of citalopram in post-mor tem ma te - does not change af ter death but post-mor tem re dis tri - rial in the sci en tific lit er a ture. In most cases this drug is bu tion takes place to a sim i lar ex tent in the case of both The work of Jenkins et al. is an ex am ple of de ter mi - na tion of citalopram in post-mor tem bi o log i cal spec i -mens [10]. They ana lysed dif fer ent types of bi o log i cal 5. Sum mary
ma te rial (blood, urine, vit re ous hu mour, cerebrospinalfluid) col lected from 22 corpses dur ing au top sies. Citalo - This re view of meth ods used to de ter mine citalo - pram in bi o log i cal spec i mens and ones that are be ing then ana lysed by GC with a ni tro gen phos pho rus de - de vel oped con firms the pop u lar ity of this med i cine.
tec tor (NPD). GC-MS was used for con fir ma tion of the This trend is due to the fact that the drug be longs to Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII a new gen er a tion of med i cines, whose use seems to be 10. Jenkins A. J., Gubanich, K., Dis po si tion of citalopram in sig nif i cantly safer than the TCAs used up till now.
bi o log i cal spec i mens from post mor tem cases, Jour nal of Tech niques be ing de vel oped en able qual i ta tive and Fo ren sic Sci ences 2002, 47, 159–164.
quan ti ta tive anal y sis of par tic u lar en an tio mers at the 11. Juan H., Zhiling Z., Huande L., Si mul ta neous de ter mi na - level of sev eral nanograms. Fur ther more, re search on tion of fluoxetine, citalopram, paroxetine, venlafaxine in their pharmacokinetic and pharmacodynamic prop er - plasma by high per for mance liq uid chro ma tog ra phy-elec-trospray ion iza tion mass spec trom e try (HPLC-MS/ESI), ties and ad verse ef fects are con stantly be ing car ried Jour nal of Chro ma tog ra phy B: An a lyt i cal Tech nol o gies out. Hope fully, this will lead to pos si bil i ties of low er - in the Bio med i cal and Life Sci ences 2005, 820, 33–39.
ing drug dos age, re duc ing tox ic ity con nected to the 12. Kosel M., Eap C. B., Amey M. [et al.], Anal y sis of the en - pres ence of in ac tive stereoisomers or avoid ing many an tio mers of citalopram and its demethylated me tab o lites harm ful in ter ac tions, thus im prov ing the ef fec tive ness us ing chiral liq uid chro ma tog ra phy, Jour nal of Chro ma - of the ther apy and life com fort of the pa tient.
tog ra phy B 1998, 719, 234–238.
13. Kugelberg F. C., Apelqvist, G., Carlsson, B. [et al.], In vivo steady-state pharmacokinetic out come fol low ing clin - Ref er ences
i cal and toxic doses of racemic citalopram to rats, Brit ishJour nal of Phar ma col ogy 2001, 132, 1683–1690.
1. Akerman K. K., Jolkkonen J., Huttunen H. [et al.], High- 14. Kugelberg F. C., Carlsson B., Ahlner J. [et al.], Stere- per for mance liq uid chro ma tog ra phy method for an a lyz - oselective sin gle-dose ki net ics of citalopram and its me - ing citalopram and desmethylcitalopram from hu man se - tab o lites in rats, Chirality 2003, 15, 622–629.
rum, Ther a peu tic Drug Mon i tor ing 1998, 20, 25–29.
15. Kugelberg F. C., Druid H., Carlsson B. [et al.], Post mor - 2. Andersen S., Grrnhaug Halvorsen T., Pedersen-Bjergaard S.
tem re dis tri bu tion of the en an tio mers of citalopram and its [et al.], Stereospecific determination of citalopram and me tab o lites: An ex per i men tal study in rats, Jour nal of An - desmethylcitalopram by cap il lary elec tro pho re sis and liq - a lyt i cal Tox i col ogy 2004, 28, 631–637.
uid phase microextraction, Jour nal of Phar ma ceu ti cal 16. Kugelberg F. C., Kingbäck M., Carlsson B. [et al.], Early- and Bio med i cal Anal y sis 2003, 33, 263–273.
phase post mor tem re dis tri bu tion of the en an tio mers of 3. Bagheri H., Khalilian F., Babanezhad E. [et al.], Mod i fied citalopram and its demethylated me tab o lites in rats, Jour - sol vent microextraction with back ex trac tion com bined nal of An a lyt i cal Tox i col ogy 2005, 29, 223–228.
with liq uid chro ma tog ra phy-flu o res cence de tec tion for 17. Malfará W. R., Bertucci C., Costa Queiroz M. E. [et al.], the de ter mi na tion of citalopram in hu man plasma, Analy - Re li able HPLC method for ther a peu tic drug mon i tor ing tica Chimica Acta 2008, 610, 211–216.
of fre quently pre scribed tricyclic and nontricyclic an ti de - 4. Baumann P., Zullino D. F., Eap C. B., En an tio mers’ po - pres sants, Jour nal of Phar ma ceu ti cal and Bio med i cal ten tial in psychopharmacology – A crit i cal anal y sis with Anal y sis 2007, 44, 955–962.
spe cial em pha sis on the an ti de pres sant escitalopram, Eu - 18. Mof fat A. C., Oselton M. D., Widdop B. [et al.], Clarke’s ro pean Neuropsychopharmacology 2002, 12, 433–444.
anal y sis of drug and poi sons, Phar ma ceu ti cal Press, Lon - 5. Berzas Nevado J. J., Guiberteau Cabanillas C., Villasenor Llerena M.J. [et al.], Enantiomeric screen ing of racemic 19. Mrrk A., Kreilgaard M., S<nchez C., The R-en an tio mer citalopram and me tab o lites in hu man urine by en tan gled of citalopram coun ter acts escitalopram-in duced in crease poly mer so lu tion cap il lary elec tro pho re sis, An in no va - in extracellular 5-HT in the fron tal cor tex of freely mov - tory ro bust ness/rug ged ness study, Elec tro pho re sis 2006, ing rats, Neuropharmacology 2003, 45, 167–173.
20. Olesen O. V., Lin net K., Sim pli fied high-per for mance 6. Dams R., Benijts T. H. P., Lam bert W. E. [et al.], A fa tal liq uid chro mato graphic method for the de ter mi na tion of case of se ro to nin syn drome af ter com bined moclobemide- citalopram and desmethylcitalopram in se rum with out in - citalopram in tox i ca tion, Jour nal of An a lyt i cal Tox i col ogy ter fer ence from com monly used psychotropic drugs and their me tab o lites,Jour nal of Chro ma tog ra phy B: Bio med - 7. Garside D., Se lec tive se ro to nin reuptake in hib i tors are di - i cal Ap pli ca tions 1996, 675, 83–88.
verse group, Clin i cal and Tox i col ogy News 2005, 5, 1–8.
21. Owens M. J., Knight D. L., Nemeroff C. B., Sec ond-gen - 8. Haupt D., De ter mi na tion of citalopram en an tio mers in er a tion SSRIs: Hu man monoamine trans porter bind ing hu man plasma by liq uid chro mato graphic sep a ra tion on pro file of escitalopram and R-fluoxetine, Bi o log i cal Psy - umn, Jour nal of Chro ma tog ra phy B chi a try 2001, 50, 345–350.
22. Rochat B., Amey M., Baumann P., Anal y sis of en an tio - 9. Horak E. L., Jenkins A. J., Post mor tem tis sue dis tri bu tion mers of citalopram and its demethylated me tab o lites in of olanzapine and citalopram in a drug in tox i ca tion, Jour - plasma of de pres sive pa tients us ing chiral re verse – phase nal of Fo ren sic Sci ences 2005, 50, 679–681.
liq uid chro ma tog ra phy, Ther a peu tic Drug Mon i tor ing1995, 17, 273–279.
Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII Determination of citalopram and its enantiomers. 23. Sanchez C., Bergqvist P. B. F., Brennum L. T. [et al.], Escitalopram, the S-(+)-en an tio mer of citalopram, is a se -lec tive se ro to nin reuptake in hib i tor with po tent ef fects inan i mal mod els pre dic tive of an ti de pres sant and anxio lyt ic activites, Psychopharmacology 2002, 167, 353–362.
24. Satana E., Uysal U. D., Göðer N. [et al.], Cap il lary elec - tro pho retic de ter mi na tion of citalopram in phar ma ceu ti cal tab lets and se rum, Chromatographia 2006, 64, 317–320.
25. Sidhu J., Priskorn M., Poulsen M., Steady – state phar- macokinetics of the en an tio mers of citalopram and its me -tab o lites in hu mans, Chirality 1997, 9, 686–692.
26. Stórustovu S. Í., Sánchez C., Pörzgen P. [et al.], R-citalo - pram func tion ally an tago nises escitalopram in vivo and in vi tro: Ev i dence for ki netic in ter ac tion at the se ro to nintrans porter, Brit ish Jour nal of Phar ma col ogy 2004, 142,172–180.
27. Unceta N., Gómez-Ca bal lero A., Sánchez A. [et al.], Si - mul ta neous de ter mi na tion of citalopram, fluoxetine andtheir main me tab o lites in hu man urine sam ples by solid-phase microextraction cou liq uid chro ma tog ra phy, Jour nal of Phar ma ceu ti cal andBio med i cal Anal y sis 2008, 46, 763–770. 28. Wille S. M. R., Maudens K. E., Van Peteghem C. H. [et al.], De vel op ment of a solid phase ex trac tion for 13 “new” gen er a tion an ti de pres sants and their ac tive me tab o litesfor gas chro mato graphic-mass spec tro met ric anal y sis,Jour nal of Chro ma tog ra phy A 2005, 1098, 19–29.
29. Zheng Z., Jamour M., Klotz U., Stereoselective HPLC- as say for citalopram and its me tab o lite, Ther a peu tic Drug Mon i tor ing 2000, 22, 219–224.
Cor re spond ing au thor
Jagoda MajcherczykUniwersytet JagielloñskiZak³ad Chemii Analitycznejul. Ingardena 3PL 30-060 Krakówe-mail: jagoda.majcherczyk@gmail.com Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII OZNAC ZANIE CI TAL OPR AMU I JEGO EN ANC JOM ERÓW ZA PO MOC¥
TECH NIK CHRO MAT OGR AFIC ZNYCH
1. Ws têp
ter akcj¹ z trans port erem 5-HT i ob serw uje siê je tyl ko dlaenanc jome ru S-ci tal opr amu.
Ci tal opr am jest le kiem prze ciwd epr esyj nym nale ¿¹- Po nadto, po równ uj¹c obie for my leku, zau wa¿ono, i¿ cym do gru py inh ibitorów wy chwytu zwrot nego se rot o - szy bkoœæ prze mian me tab oli cznych S-ci tal opr amu jest ni ny (ang. se lect ive se rot onin re up ta ke in hib ito rs, SSRI) [7]. Sto suje siê go g³ówn ie w far mak ote rap ii de pres ji oraz daw ki leku w sto sunku 1:1 (S-ci tal opr am:R-ci tal opr am) przy za bur zeni ach lê kow ych. Za lic zany do gru py lek ów i ustal eniu siê sta nu rów nowagi, sto sun ek stê ¿eñ enancjo - prze ciwd epr esyj nych no wej ge ner acji, co raz cz êœciej wy - merów w móz gu i su row icy wy nosi³ 1:3 (S:R).
pie ra sto sow ane od lat kla syczne tró jpier œcieniowe lekiprze ciwd epr esyj ne (ang. tri cycl ic an tid epr essant, TCA).
Dzie je siê tak g³ównie dla tego, i¿ leki nal e¿¹ce do gru py 2. Me tody oznac zania ci tal opr amu w ma ter iale
SSRI ce chuj¹ siê ma³¹ to ksycznoœci¹, dobr¹ to ler ancj¹ bio log icznym
przez or gan izm oraz sto sunk owo ma³¹ liczb¹ efektówniepo¿¹da nych.
W dos têpnym piœ miennictwie opis ano wie le me tod Ci tal opr am, jak wszyst kie leki nale¿¹ce do gru py SSRI, po zwal aj¹cych na an alizê za równo ja koœc iow¹, jak i il oœ - po siada bu dowê chi raln¹. Obe cnoœæ w struk tur ze tzw.
ci ow¹ ci tal opr amu i jego me tab oli tów (di met ylo cit alo - cen trum chi ralnoœci, któ re sta nowi asym etr yczny atom pram – DCIT, di dem ety loc ita lop ram – DDCIT oraz N-tle - wêgla, spra wia, ¿e ci tal opr am wy stê puje w po staci pary nek ci tal opr amu – CIT-NO) w ma ter iale bio log icznym.
iz omer ów optycz nych S-ci tal opr amu i R-ci tal opr a mu. Jest Wœr ód nich do naj czê œciej spo tyk any ch nal e¿y wy sok o - to jed na z cech bu dowy, kt óra zna laz³a za stos o wa nie sp rawna chro mat ogr afia cie czowa (HPLC) z za stos owa - prak tyczne, poni ewa¿ posz czegó lne for my ci tal opr amu niem mi êdzy in nymi de tek torów: UV [17, 20], flu ores- mog¹ wy kazy waæ ró ¿nice w swo ich pro fil ach far mak oki - cen cyjn ych [3], dio dow ych [1, 27] de tekt ora mas [11], net ycz nych i far mak ody nam icz nych. Kon sek wencj¹ tego a tak ¿e chro mat ogr afia ga zowa (GC) [28] i elekt rofo reza mog¹ byæ od mienne spo soby i skut ki ich dzia³ania. Wed³ug da nych za wart ych w li ter atu rze przed miotu, Do ró wno cze sne go oznac zenia ci tal opr amu i jego g³ów - S-ci tal opr am wy kaz uje przy najmn iej czter dzies tokr otnie nego me tab oli tu – DCIT w su row icy za stos owa no uk³ad wiêksz¹ zdoln oœæ in hib icji zwrot nego wch³anian ia sero - HPLC z de tekt orem UV [20]. Anal ity wraz ze standar - to niny (5-HT) ni¿ R-ci tal opr am i 2 razy wi êksz¹ ni¿ mie - dem wewn êtrz nym (ci tal opr am, w kt órym atom flu oru szan ina ra cem iczna [4, 23]. Enanc jomer S-ci tal opr amu w pier œcie niu fe nyl owym pod staw iono atom em chlo ru) (escit alo pram) jest obecn ie naj bard ziej wyb iórc zym in - eks trah owa no za po moc¹ eks trakc ji ciecz-ciecz, u¿y w a - hib ito rem wy chwytu zwrot nego se rot oni ny. Dzia³anie j¹c jako roz puszc zalni ka eks trah uj¹cego mie szan iny hep - esci t alo pra mu na trans port er se rot oni nowy jest cz êœc io - tanu z al koh olem izoa mylo wym (98:2 v/v). Przy go t owa- wo od wrac ane przez formê R dziêki in ter akcji z miej scem n¹ prób kê wpro wad zano na kolu mnê HPLC. Roz dziel e - al los tery cznym trans port era se rot oni now ego. Po rów nu j¹c nia do kon ano na ko lumn ie C18 przy za stos owa niu mie - w³aœ ciw oœci oby dwu ena ncjomerów, war to zau wa¿yæ, i¿ szan iny acet oni try lu z bu for em fos for ano wym o pH = 2,5 po win owa ctwo do neu rom edi atora se rot oni now ego R-ci - z do datk iem te trae tylo ami ny jako fazy ru chom ej. El ucjê tal opr amu (Ki = 36 nmol/l) jest du¿o mniej sze ni¿ S- cita - pro wad zono w wa runk ach izok raty cznych, a abso rban cjê mie rzono przy d³ugo œci fali l = 240 nm. Otrzym ane gra - Ba dan ia kli niczne wy kaza³y ró wni e¿ re akc je an tag o - nice oznac zalnoœci wy nosi³y od pow iednio 2 i 3 ng/ml dla ni sty czne po miê dzy izom era mi. Poró wna nie akty wno œci oby dwu form ci tal opr amu w czo³owym p³acie kory mó z - Oznac zanie ci tal opr amu w osoc zu ludz kim me tod¹ go wej sz czu rów wy kaza³o, i¿ for ma R-ci tal opr amu nie HPLC z de tekt orem flu ores cency jnym za prop ono wa³ tyl ko w ma³ym stop niu ha muje wy chwyt zwrot ny 5-HT, Ba gheri i in. [3]. Po eks trakc ji anal itu z ma trycy za po - lecz równi e¿ zmniej sza aktywn oœæ dru giej for my leku [19].
moc¹ mi kroe kst rakcji roz puszc zalni kow ej z reeks trakcj¹ Po dobne ba dan ia pro wad zone na kom órk ach ja jow ych (SME/BE) przy got owan¹ prób kê pod dano roz dziel aniu ¿ab trans fer owa nych ge nem ludz kiego trans port era se rot o - chro mat ogr afic znemu na ko lumn ie C18, w wa runk ach ni ny oraz na ko rze mó zgowej my szy po twierd zi³y zmniej- izok raty cznych, wy kor zyst uj¹c jako fazê ru chom¹ mie - sza nie akt ywnoœci dzia³ania for my S przez formê R [26].
szaninê acet oni try lu z mrów cza nem amonu (50:50 v/v).
Ha mow anie to po wod owa ne jest naj prawd opo dob niej in - Po miary pro wad zono przy d³ugo œci ach fali l = 245 nmdla wzbu dzen ia i l = 295 nm dla emis ji. Oprac owa na Oznac zanie ci tal opr amu i jego en anc jom erów. tech nika po zwoli³a na uzys kanie gra nic wyk rywalnoœci 3. Me tody oznac zania enanc jome rów
i oz nac zalno œci od pow iednio 0,3 i 0,8 ng/ml.
ci tal opr amu w ma ter iale bio log icznym
Te chnikê HPLC z u¿ yciem de tekt ora z ma tryc¹ dio - dow¹ za stos owa no do oznac zenia ci tal opr amu i di met y - Ze wz glê du na chi raln¹ bud owê ci tal opr amu, lek ten lo cit alo pra mu w su row icy [1]. Anal ity wraz ze stan dar- mo ¿na an ali zow aæ za po moc¹ me tod enancjoselektyw - dem wewn êtrznym (klo mip rami na) eks trah owa no za po - nych, co spro wad za siê do roz dziel enia form optycz nych, moc¹ uk³adu do eks trakc ji do fazy sta³ej. Wy izol owa ne a nastêp nie ich jakoœc iowej i iloœci owej anal izy. Sto suje anal ity po od par owa niu ro zpu szc zal ników i re kons trukcji siê w tym celu g³ówn ie me tody chro mat ogr afic zne i elek - w fa zie ru chom ej (mie szan ina acet oni try lu z bu for em t rofo ret ycz ne. Pro ces roz dziel ania izo merów od bywa siê fos for ano wym o pH = 4,7; 40:100 v/v) roz dziel ano na ko - po przez za stos owa nie zmo dyf iko wan ej ko lumny wype³- lumn ie C18, na tom iast do de tekc ji wy kor zyst ano ana li- nio nej chi raln ym se lekt orem (cz êœci ej w tech nice HPLC) tyczn¹ d³ugoœæ fali l = 220 nm. Uzys kane gra nice wy kry - lub do dan ie do bu foru se par acy jnego chi raln ych sel ekto - wal noœci wy nosi³y 4,9 ng/ml dla ci tal opr amu i 3,9 ng/ml Chi raln¹ fazê sta cjon arn¹ za wier aj¹c¹ ma kroc ykl icz - Me toda za prop ono wana przez Ju ana i in. po zwala na ny an tyb iotyk – wa nko mycy nê, zwi¹zan¹ ko wal ency jnie jed noc zesn¹ ana lizê flu oks ety ny, ci tal opr amu, pa roks e - z ¿e lem krze mionk owym, wy kor zyst ano do anal izy cita - ty ny i wen fl aksy ny w osoc zu [11]. Do izol acji ba dan ych lo pramu w osoc zu [29]. Anal ity z osoc za wy ekst raho wa - le ków za stos owa no me todê eks trakc ji do fazy sta³ej, a na - no w pro ces ie eks trakc ji w uk³adzie ciecz-ciecz, a roz - stêp nie przy got owa ne prób ki anal izo wano me tod¹ chro - dzie len ia do kon ano na ko lumn ie Chi rob iotic V, sto suj¹c mat ogr afii cie czow ej spr zê¿o nej ze spek trom etr em mas.
jako fazê ru chom¹ mi eszaninê me tan olu, triety loa miny Roz dziel anie pro wad zono na ko lumn ie C18, u¿ ywaj¹c oraz kwa su octo wego w sto sunku 400:0,15:0,2. Det ekcjê mie szan iny bu foru amon owe go z acet oni try lem (35:65, pro wad zono przy d³ugo œci fali l = 240 nm. Uzys kana v/v) jako fazy ru chom ej. Do jo niz acji ba dan ych zwi¹z - gra nica ozn acz alnoœci dla ena ncj omerów CIT, DCIT oraz ków za stos owa no jo niza cjê przez elekt roro zpyl anie. Me - DDCIT wy nios³a 5 ng/ml, na tom iast uœ red niona gra nica toda ta po zwoli³a na de tekc jê ci tal opr amu w st ê¿e niu wyk ryw alnoœci 2 ng/ml. Taki sam ro dzaj ko lumny za - stos owa no do roz dziel enia ena ncjom erów ci tal opr amu Anal izê 13 leków prze ciwd epr esyj nych no wej gene - oraz jego N-de met ylo wan ych po chodn ych w osoc zu ludz - racji (w tym ci tal opr amu) i ich me tab oli tów w osoc zu kim [12]. W celu od dziel enia an alitów od ma trycy bio - prze prow adzi³a Wil le i in. [28]. Anal ity z ma trycy biolo - log icznej wy kor zyst ano ek str akcjê w uk³adzie ciecz-ciecz.
gicznej wy ekst raho wano za po moc¹ eks trakc ji do fazy Fazê ru chom¹ sta nowi³a mie szan ina me tan olu, kwa su sta³ej, a nas têpnie pró bki anal izo wano z za stos owa niem octo wego oraz triety loa miny w sto sunku 99,9:0,055:0,060.
wy sok osp rawnej chro mat ogr afii cie czow ej z de tekt orem Do de tekc ji an alit ów za stos owa no me todê fluoryme trycz - z ma tryc¹ diod (HPLC-DAD) oraz chro mat ogr afii ga zo - w ej sp rzê ¿onej z spek trom etri¹ mas (GC-MS). Do roz - CIT oraz DCIT wy nios³a 5 ng/ml, na tom iast w przy padku dziel enia ana litów za po moc¹ wy sok osp rawnej chro ma- to graf ii cie czow ej wy kor zyst ano ko lum nê C18. Anal izy Roz dziel enie ena ncjom erów ci tal opr amu prze prow a - do kon ano w wa runk ach gra dient owy ch, sto suj¹c jako dz ano, równ ie¿ u¿yw aj¹c ko lumny chi raln ej Cyc lob ond fazê ru chom¹ mi eszaninê bu foru fos for owe go o pH = 2,5 oraz jej mo dyf ika cji, kt órej wype³nie nie sta nowi¹ cy - z acet oni try lem. Po miary pro wad zono przy anal ity cznej klod ekst ryny. Anal izie pod dano enanc jome ry ci tal opr a - d³ugoœ ci fali l = 220 nm. Pod staw¹ roz dziel ania chroma - mu i jego enanc jome ryc zne me tab oli ty w su row icy i mo - to graficznego w dru gim uk³adzie by³a ko lumna FOUR czu ludz kim [25]. Anal ity wy izol owa no, sto suj¹c eks - VF-5ms. Pr óbkê na strzyk iwa no do do zown ika w tempe - trakcjê w uk³adzie ciecz-ciecz, po czym oznac zenia pro - ra turze 300oC. Do de tekc ji wy kor zyst ano spek trom etriê wad zono na ko lumn ie chi raln ej wype³nio nej de ryw a ty- mas z jo niz acj¹ w stru mien iu elek tron ów. Wid ma reje - zo wan¹ a-cy klod ekst ryn¹. Jako fazê ru chom¹ za stos o - strowano w try bie SIM (ang. sin gle ion mo nit ori ng). Za - wa no mi esza ninê bu foru kwa su cy tryn owe go (pH = 6,0) rów no jedn¹, jak i drug¹ tech nik¹ uzys kano za dow alaj¹ce z 30–40% me tan olem. Wy myw ane sub stanc je mo nit oro - re zult aty. Po wtar zal noœæ me tod (CV) dla ci tal opr amu wy - wano, sto suj¹c det ekcjê flu ores cency jn¹ przy d³ugo œcia ch nosi³a od pow iednio: 97% dla HPLC-DAD (ba dano tyl ko fali l = 240 nm dla wzbu dzen ia oraz l = 296 nm dla stê ¿enia te rap euty czne) oraz od 71 (wy sok ie st ê¿e nia) emisji. Gra nice wyk ryw alnoœci ba dan ych sub stanc ji do 101% (ni skie st ê¿enia) dla chro mat ogr afii ma sow ej w oby dwu ma tryc ach wy nosi³y od pow iednio: 5,0; 2,1 sp rzê ¿onej ze spek trom etri¹ mas.
oraz 1,1 ng/ml dla CIT, DCIT i DDCIT.
Ko lejn ym przyk³adem za stos owa nia zmo dyf iko wan ej wer sji ko lumny Cyc lob ond jest anal iza chro mat ogr afic z -na z de tekcj¹ flu orym etr yczn¹ ena ncjo mer ów citalo pra -mu i jego N-de met ylo wan ych me tab oli tów w osoc zu [22].
Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII W celu izol acji anal itów z ma ter ia³u bio log iczne go za - ludz kim, sto suj¹c jako chi ralny se lekt or kar boks yme - stos owa no ek stra kcjê ciecz-ciecz. Analizê chro mat ogr a - tyl-g-cy klod ekst rynu wraz z do datk iem hy drof ilo wego fic zn¹ prze prow adz ono przy za stos owa niu dw óch ro - po lim eru HPMC (po lim er hydroksypropylometylocelu - dz ajów ko lumn ró ¿ni¹cych siê mo dyf ika cja mi cy klod ek - lo zowy). Do dat ek HPMC zde cyd owa nie po prawi³ roz - st ryny (acet ylo wana b-Cyc lob ond oraz Cyc lob ond 2000).
dziel enie ena ncjom erów w wa runk ach pro wad zonej ana - Do eluc ji anal itów z ko lumn za stos owa no fazy ru chome lizy. Chi ralny se par ator (0,2% w/v CM-g-CD) wraz z do - zb li¿o ne sk³adem, tj. mi esza ninê acet oni try lu, me tan olu, datk iem HPMC (0,05% w/v) zo sta³ do dany do bu foru diety loa miny oraz bu foru za kwas zone go do pH = 6,1.
fos for ano wego o pH = 5. Eks trakc ji leku z ludz kiego mo - Re zult aty obu anal iz by³y po dobne. Ostat ecznie walid a - cjê prze prow adz ono dla acet ylo wan ej ko lumny b-Cyc - sta³ej. Roz dziel enie pro wad zono w nor maln ym uk³adzie lob ond. Uzys kano gra nice ozn acz alnoœci pos zcz e gólnych polaryzowalnoœci przy napiêciu równym 28 kV i tempe - ena ncj omerów równ¹ 3 ng/ml. Stê ¿en ie enanc jome ru ra turze 20oC na krze mionk owej ko lumn ie przy de tekc ji R-CIT w przy padku wszyst kich próbek by³o wiêksze od DAD. Anal ity re jes trowa no przy d³ug oœci fali l = 205 nm.
stê¿en ia enanc jome ru S-CIT, a wspó³czyn nik S/R wy - Uzys kano sa tysf akcj onuj¹ce roz dziel enie ena ncjom erów niós³ 0,56. Dla enan cjomerów DCIT wspó³czyn nik S/R ci tal opr amu oraz jego de met ylo wan ych po chodn ych, jak ró wni e¿ N-tlen ku ci tal opr amu. W toku ba dañ wa lid a cy j - Kolumnê na ba zie cy klod ekst ryny za stos owa no ró w - nych me tody osi¹gn iêto dla po szc zególnych en anc jo me - ni e¿ do anal izy ci tal opr amu i jego me tab oli tów w su row i - rów gra nice wyk ryw alnoœci rów ne: 70,5 ng/ml (S-CIT), cy i mó zgu sz czu rów [14]. Eks trakc ji ana litów do kon ano 102 ng/ml (R-CIT), 23 ng/ml (R-DCIT), 69 ng/ml me tod¹ eks trakc ji do fazy sta³ej, a od par owan¹ do su cha (R-DDCIT), 81,5 ng/ml (S-DCIT/DDCIT), na tom iast gra - pr óbkê roz puszc zono w 100 µl fazy ru chom ej, któr¹ sta - nica oz nac zalnoœci wy nosi³a: 230 ng/ml (S-CIT), 340 ng/ml nowi³a mie szan ina me tan olu z bu for em cy tryn iano wym (R-CIT), 80 ng/ml (R-DCIT), 230 ng/ml (R-DDCIT), z do datk iem triety loa miny o pH = 6,3. Za stos owa no de - tekc jê flu ores cency jn¹ ze wzbu dzen iem przy d³ugoœ ci Roz dziel enia ena ncjom erów ci tal opr amu i jego ak tyw - fali l = 240 nm i emisj¹ przy l = 300 nm. W wy niku prze - n ego me tab oli tu – di met ylo cit alo pra mu do kon ano, sto - prow adz onej anal izy do kon ano roz dziel enia enanc jo me - suj¹c, tak jak pow y¿ej, chi ralny se lekt or w po staci 1% siar - rów ci tal opr amu, otrzym uj¹c dla poszcz ególnych jego cza nu b-cy klod ekst rinu (S-b-CD) [2]. Jako do dat ek do form granicê wykryw alnoœci równ¹ 0,6 ng/ml. 25 mM bu foru fos for ano wego za stos owa no 12% acet oni - Ko lejny przyk³ad roz dziel ania ena ncjom erów ci tal o - tryl. Lek z osoc za ludz kiego wy ekst raho wano, sto suj¹c pr amu opiera siê na za stos owa niu me tody HPLC z u¿y - mik roekstrakcjê do fazy ciek³ej (LPME). Pró bkê na strzyk - ciem chi raln ej ko lumny AGP. Ko lumna ta za wiera jako niêto do ka pil ary po kryt ej roz twor em 0,1% al koh olu po - chi ralny se lekt or osad zony na ¿elu krze mionk owym kwas liw iny low ego. Po miar ab sorb ancji pro wad zono przy d³u - a-1-gli kop rote ino wy. Roz dziel eniu zo sta³ pod dany S- oraz goœ ci fali 200 nm. Uzys kano za dow alaj¹ce roz dziel enie R-CIT znaj duj¹cy siê w osoc zu ludz kim [8]. Anal ity wy - dla ena ncjom erów ci tal opr amu i jego ak tywn ego meta bo - ekst raho wano z osoc za za po moc¹ 2% bu tan olu w n-hek - litu oraz gra nice ozn acz alnoœci rów ne: 5,2 ng/ml (S-CIT), san ie. Jako fazê ru chom¹ za stos owa no mi esza ninê kwa su 4,4 ng/ml (R-CIT), 11,2 ng/ml (S-DCIT oraz R-DCIT).
hek san owe go z bu for em fos for ano wym o pH = 6,5. Ana - Gra nice wyk ryw alnoœci dla pos zcz ególnych zwi¹zków lity eluo wano z ko lumny przy anal ity cznej d³ugoœ ci fali wy nosi³y: 1,6 ng/ml (S-CIT), 1,4 ng/ml (R-CIT), 3,4 ng/ml l = 240 nm. Wy znac zona gra nica ozn acz alnoœci dla R-CIT wy nios³a 2,3 ng/ml, a dla S-CIT 2,55 ng/ml. Gra nicewyk ryw alnoœci dla oby dwu ena ncjomerów by³y rów ne1,5 ng/ml.
4. Oznac zanie ci tal opr amu i jego en anc jom erów
Ze wzg lêdu na mo¿ liwoœæ uzys kania ni skich gra nic w ma ter iale sek cyjn ym
oraz ma³e kosz ty, elekt rofo reza ka pil arna od grywa zna - Po mimo ma³ej to ksy cznoœci ostrej leków nale¿¹cych cz¹c¹ rolê w roz dziel aniu chi raln ych zwi¹zków. Pod czas do gru py SSRI, a wy mien iony ch na pocz¹tku ni niejs zej anal izy prób ek bio log iczny ch o skom plik owa nej ma trycy pra cy, w li ter atu rze na ukow ej nie bra kuje przyk³adów, jest cz êsto al tern aty wn¹ me tod¹ dla HPLC.
w kt óry ch ci tal opr am oznac zany jest w ma ter iale sek - Na jcz êœc iej sto sow any mi se lekt ora mi do roz dziel enia cyjn ym. W wiê kszo œci przyk³adów jed nak nie jest on ena ncjom erów ci tal opr amu me tod¹ elekt rofo rezy kapi - lar nej s¹ cy klod ekst ryny (CD). Za stos owa nie CD w tej Przyk³adem oznac zania ci tal opr amu w pr óbk ach bio - kwe stii zo sta³o opis ane w wie lu pu blik acj ach. Przy k³a dem log iczny ch po chod zenia sek cyjn ego jest pra ca Jen kins mog¹ byæ ba dan ia wy kon ywa ne przez Be rzas i in. [5].
i in. [10]. Pod dali oni anal izie ró¿n oro dny ma ter ia³ bio - Prze prow adz ili oni roz dziel enie ena ncjom erów citalo pra - log iczny (krew, mocz, cia³ko szkli ste oka, p³yn mózgo - mu i jego met aboli tów (DCIT, DDCIT, CIT-NO) w mo czu wo-rdze niowy) po brany pod czas 22 sek cji zw³ok. Cita - Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII Oznac zanie ci tal opr amu i jego en anc jom erów. lo pram wy osobn iono za po moc¹ eks trakc ji ciecz-ciecz, 5. Pod sum owa nie
a na stêpnie pod dano anal izie za po moc¹ uk³adu GC z de -tekt orem azot owo-fos for owym (ang. ni trog en phospho - Przegl¹d sto sow any ch, a tak ¿e wci¹¿ roz wij any ch rus de tector, NPD). Do datk owo do po twierd zenia otrzy - tech nik oznac zania ci tal opr amu w ma ter iale bio log icz - ma nych wyników za stos owa no uk³ad GC-MS. Pierwsz¹ nym œwi adc zy o wzr oœc ie pop ula rnoœci tego leku. Ten - z tech nik wy znac zono gra nice wyk ryw alnoœci i oznaczal - den c ja ta wy nika z fak tu, i¿ nal e¿y on do lek ów no wej ge - noœci wy nosz¹ce od pow iednio 10 oraz 20 ng/ml. W ka¿ - ne rac ji, u¿ ywa nie kt óry ch wy daje siê znacz nie bez piecz - dym z 22 pr zyp adków anal izie pod dano krew po bran¹ nie js ze ni¿ wy kor zyst ywan ych do tychc zas w te rap ii TCA. z ser ca, w któ rej stê ¿enie ci tal opr amu waha³o siê od 90 do Roz wij ane tech niki po zwal aj¹ na an alizê ja koœc iow¹ 1640 ng/ml. Tyl ko 6 z uzys kany ch wyni ków zna laz³o siê i il oœc iow¹ po szcz ególnych en ancj omerów na po ziom ie w za kres ie st ê¿eñ te rap euty cznych (20–200 ng/ml) [18], rz êdu kil ku nan ogramów. Do datk owo ca³y czas trwaj¹ na tom iast wi êks zoœæ znaj dowa³a siê w za kres ie st ê¿eñ ba dan ia nad ich w³aœ ciw oœciami far mak oki net ycz nymi tok syczn ych. Stê¿e nia leku w po zos ta³ych p³y nach ustro- i far mak ody nam icz nymi oraz od dzia³ywan iami z in nymi jo wych i wy cink ach narz¹dów wy kaz ywa³y tak¹ sam¹ le kami. Daje to w przysz³oœci nadziejê na redukcjê daw ki ten dencjê. Je dna k¿e w ¿a dnym z wymienio nych przypad - leku, zmniej szen ie toksyc znoœ ci wy nik aj¹cej z ob ecn oœci ków nie stwier dzono jed noz nacznie, czy ci ta l opr am sta³ nie akt ywny ch ste reo izom erów czy te¿ uni kni êcie wie lu szko dliw ych in ter akcji, a co za tym idzie, poprawê sku - Ostre za truc ie olanz apin¹ i ci tal opr amem by³o przy - tec zno œci terapii i komfortu ¿ycia pa cjenta. czyn¹ œmie rci czter dzies tole tniej pa cjentki za ¿ywaj¹cejwy mien ione leki [9]. Po brane p³yny bio log iczne i wy -cinki narz¹dów pod dano ba dan iom, sto suj¹c tak¹ sam¹jak wcz eœniej pro cedurê i wa runki po miar owe. Prze pro -w adz ona anal iza wy kaza³a, i¿ st ê¿e nie ci tal opr amu wekrwi po bran ej z ser ca prze krac za pra wie dwu krotn ie(3350 ng/ml), a olanz api ny kil kak rotnie (1380 ng/ml) stê -¿en ia wy kaz ywa ne przez in nych au torów w przy padkuzatr uæ œmie rtel nych. Po nadto ba dan ia po bran ych do ana -lizy in nych pr óbek bio log iczny ch wy kaza³y wyst êpo wa -nie ci tal opr amu w ko œci ach. W ko lejn ej cy tow anej pra cy wy kaz ano, ¿e ci tal opr am przy czyni³ siê do zgo nu czter dzies toje dnol etn iej ko biety,wywo³uj¹c w po³¹cze ciwd epr esyj ny nale¿¹cy do gru py atyp owy ch inhi bit orów mo noa mino oks yda zy A, MAO) syn drom se rot oni nowy[6]. Po analizie za po moc¹ tech nik HPLC-DAD, GC-NPD orazGC-MS. Wy niki anal iz po twierd zi³y znacz ne przekro -czenie zakr esów stê¿ eñ te rap euty cznych ci tal opr amuwe krwi (4470 ng/ml), jego g³ów nego me tab oli tu DCIT(420 ng/ml) oraz mo kowo ba dan ia nie wy kaza³y po œmi ertnej re dys trybu cjioznac zany ch leków. Po œmie rtn¹ re dyst ryb ucjê ci tal opr amu i jego me tab o - li tów (DCIT, DDCIT) bada³ Ku gelb erg i in. [15, 16]. Ba -dan ia pro wad zone na szczu rach wy kaza³y, i¿ 24 go dzinypo zgo nie stê ¿enie leku i jego po chodn ych we krwi wzra -sta oko³o 3–4-krot nie. Po nadto anal iza chi ralna ujawni³a,i¿ sto sun ek pos zcz ególnych ena ncj omerów: CIT, DCITi DDCIT nie ulega zmia œmiert na re dys trybu cja za chod zi w po dobn ym stop niu za - ró wno w przy padku ci tal opr amu, jak i jego me tab oli tów. Problems of Forensic Sciences 2010, vol. LXXXIII

Source: http://www.zatf.one.pl/pdf/CITALOPRAM_2010_majch.pdf