D:\corel\wpdocs\volleyball\vesters\rsg_hormonen.wpd

PUBLICATIES ROND HET JAAR 2000 mbt Hormonen, Glycolyse
Steroidengebruik; gezondheidsrisico's op lánge termijn.
In de V.S. zijn C.Yesalis en J.Wright een groep van ongeveer 200 proefpersonen aan hetsamenstellen van American football spelers en powerlifters die allemaal in de jaren '70 aanwedstrijden deelnamen en daarbij anabole steroïden gebruik1.
De korte termijn effecten van steroïdengebruik zijn goed gedocumenteerd, t.w. veranderingenvan de concentraties van leverenzymen en bloedlipiden, vermindering van de spermaproduktie.
Lange termijneffecten zoals lever en hartproblemen zijn minder duidelijk in verband gebrachtmet het gebruik van a.s. Duidelijke onderbouwde gevallen van leverstoornissen betreffensteeds patiënten die voor langere perioden behandeld zijn met hogere doses van aankoolstofatoom 17 gealkyleerde steroïden. Voor de lange termijn onderzoeken richt men zichnu meer en meer op het functioneren van de lever en endocriene klieren (met namen dehypofyse), alsmede op de geestelijke gezondheid en sociaal functioneren van deproefpersonen. Volgens de recente onderzoekingen zullen bij deze functies van voormalig a.s.
gebruikers afwijkingen gevonden gaan worden. De bekende doping onderzoeker, J.Wright, uitde verenigde staten stelt dat het argument alleen dat a.s. gebruik mogelijk nadelige gevolgenheeft is nooit sterk genoeg is. Op de vraag of a.s. werken zullen we volgens hem ook geenduidelijk antwoord krijgen, belangrijk is het te bewijzen wat a.s. doen op termijn van 10 of 15jaar. Sommige sportmensen winnen aan lichaamsmassa terwijl anderen slecht kleine (uiterlijke)veranderingen ondergaan. Voor de sporters is het anti-catabolische effect van de steroïdenzeker zo belangrijk als een eventuele toename van het lichaamsgewicht. Wil een stof zijnwerkzaamheid doen gelden, zegt Wright, dan moet er eerst sprake zijn van een negatievestikstofbalans. Daarom zijn de meeste proeven met ratten zinloos omdat ratten hun hele levengroeien (positieve stikstofbalans). Hetzelfde geldt voor beginnende atleten, zij trainen domweg(jaren lang?) niet hard genoeg om een negatieve stikstofbalans te krijgen.
Groeihormoon: effecten bij sportbeoefening.
Het somatotroop hormoon (STH) of groeihormoon (GH) is een lichaamseigen anaboolwerkend hormoon dat zijn opbouwende werking uitoefent op vrijwel alle lichaamsweefsels(niet b.v. hersenen- en oog-weefsel). Het STH speelt een rol bij spiergroei. Er is nog geenwetenschappelijk onderzoek dat een verbetering van de sportprestatie aantoont door hetgebruik van STH danwel door de endogene produktie hiervan te stimuleren. Wel poogt mendoor het gebruik van aminozuren de eigen aanmaak van het STH op te krikken. Teverwachten is dat het misbruik van het STH en van medicijnen die de eigen produktie van hethormoon door de hypofyse stimuleren toe blijft nemen.2 GroeihormoonHet GH is een polypeptide bestaande uit 191 aminozuren ,dat in de hypofyse(hersenaanhangsel) wordt geproduceerd en opgeslagen. De hypofyse bevat 5 tot 10 mg. Deproduktie wordt beïnvloed door o.a leeftijd en geslacht en wordt geschat op 0,4 tot 1,0 mg perdag bij volwassen mannen. De bloedspiegel staat in verhouding tot de produktie en deze isgroter bij vrouwen dan bij mannen. Ondanks een halfwaardetijd van slechts 17 à 45 minuten (Shephard, Sidney 1975) heeft Het STH toch een duidelijke invloed die voortduurt tot lang nade eigenlijke aanwezigheid. De hypofyse wordt aangezet tot produktie door het z.g. GrowthHormone Releasing Hormone (GHRH) waarvan de invloed met het toenemen van de leeftijdafneemt door een verminderde gevoeligheid van de hypofyse voor dit hormoon.
Groeihormoon produktieDe GH produktie varieert reeds aanzienlijk gedurende één dag, de grootste afgifte door dehypofyse vindt plaats één tot anderhalf uur na het slapen gaan. Diverse hormonen hebben eenstimulerende invloed. Behalve voor het reeds genoemde GHRH geldt dit ook voor b.v.
glucagon, vasopressine en oestrogenen. De "remmers" zijn b.v. progesteron en deglucocorticoïden. Testosteron lijkt geen invloed uit te oefenen op de aanmaak van het GH. Detoediening van testosteron bij 8 vrouwen gaf geen verandering in hun GH-waarden bij destandaard argininetest (Merimee 1969). Een hele reeks van stoffen oefenen wel invloed uit opde GH-produktie waaronder adrenaline, clonidine, levodopa, bromocriptine en propanolol alsstimulanten en b.v. isopreterenol en morfine als remmers. (Daugheday 1985, Merimee 1979,Refetoff 1979, Reichlin 1985).
Bekend zijn tegenwoordig de aminozuren die inderdaad de release van GH stimuleren, ook bijoraal gebruik (Besset et al. 1982, Isodori et al. 1981). Isidori gaf aan de GH bloedspiegel meteen factor 7 steeg na inname van 1,2 gram L-Arginine en 1,2 gram L-Lysine bij 15 mannelijkeproefpersonen tussen de 15 en 20 jaar oud. Bij een ander onderzoek kregen 5 mannelijkeproefpersonen (20-35 jr.) 250 milligram/kg lichaamsgewicht Arginine-aspartaat verdeeld overdrie doses per dag. Dit resulteerde in een 60% verhoging van de GH afgifte tijdens de slaapterwijl de afgifte overdag niet veranderde.Bij een controlegroep die placebo's kreeg werd eendergelijke verhoging niet waargenomen (Besset et al. 1982).
De invloed van trainingAlle stress, geestelijk en lichamelijk kan een verhoogde afgifte van het GH veroorzaken. Bijactieve sporters blijkt dit door hun enorme activiteit inderdaad het geval te zijn (Walsh et al.
1974). De soort training houdt duidelijk verband met de invloed op de GH produktie. Intervalarbeid heeft een groter effect dan continue arbeid, b.v. krachttraining versus duurtraining. Bijvan Helder et al. 1984 gaf een gewichttraining met hoge intensiteit en weinig herhalingen eenGH verhoging terwijl dezelfde oefenstof met een lagere belasting en meerdere herhalingengeen effect sorteerde. Toch geeft ook een duurtraining van 20 minuten met een intensiteit van75 tot 90% van de VO2-max een duidelijke respons die groter is dan het effect van slaap,arginine of levodopa (Sutton en Lazarus 1976). Intensieve arbeid veroorzaakt een snelleverhoging van e GH spiegel maar bij duurarbeid zet de reactie langzaam in en neemtgeleidelijk weer af. De release van het GH door training wordt verder beïnvloed door factorenals conditie, jaren van training, lichaamssamenstelling en medicijnengebruik. Dit allesvergemakkelijkt het onderzoek uiteraard niet zodat ook het trekken van conclusies nietmeevalt. Er zijn voldoende studies bekend waarin men géén relatie kon leggen tussen GHafgifte en training.
StofwisselingLange tijd werd aangenomen dat het GH enkel tot taak had de lengtegroei bij kinderen testimuleren. Nu is vast komen te staan dat het hormoon ook belangrijke taken vervult in hetalgemeen functioneren van het lichaam, ook na het sluiten van de epifysair schijven, duswanneer de lengtegroei voltooid is. Onder invloed van het GH worden meer vetzurengemobiliseerd en verbrand en blijft eiwit aldus gespaard voor andere, waarschijnlijk anabole, processen in het lichaam. Zestig minuten oefening leverde bij ratten een verhoogde mobilisatievan vetzuren op terwijl bij ratten waarbij van te voren de hypofyse was verwijderd nietsgebeurde (Federspil et al. 1975). De totale dagelijkse insulineproduktie wordt door het GH opgevoerd, waarbij eenvoortdurende hoge GH-spiegel vaak leidt tot suikerziekte. Uiteindelijk leidt een aandoeningals b.v. acromegalie3 ook tot suikerziekte en/of spierzwakte vermoeidheid en verhoogdesterftekans. De enorme spieraanwas bij de acromegalie-patiënt bestaat voor een groot deel uitcollageen weefsel.
GroeiDe werking van het GH hangt nauw samen met de somatomedinen, een groep sterkgroeibevorderende polypeptiden, waarvan de werkzaamste het somatomedine-C is. Dezesomatomedinen worden onder invloed van het GH in de lever gesynthetiseerd en bevorderende opname van de cel van aminozuren en glucose en tevens de synthese van eiwit englycogeen. Sommige onderzoekers menen dat het catabolisme dat inzet bij het ouder wordenhet gevolg is van een verminderde somatomedineproduktie onder invloed van de eveneensteruglopende GH spiegel. Oestrogenen remmen de somatomedinen-produktie wat bij vrouwenverantwoordelijk lijkt te zijn voor de relatief hoge GH-spiegel. Immers, een lagesomatomedinen spiegel geeft aanleiding tot de produktie van GH (bio feedback).
Uit proeven met ratten is gebleken dat eventueel ontstane grotere spieren door de invloed vanGH geen grotere kracht leverden. Door dit "body building" effect nam het prestatie vermogenper kg lichaamsgewicht zelf af! Een mogelijke verklaring is dat de hypertrofie geen contractielweefsel opleverde, of dat de neuromusculaire transmissie achterbleef. Het betrof hier welratten die na verwijdering van de hypofyse GH toegediend kregen en geen trainingondergingen! Groeihormoongebruik door sportersDoor de uitgebreide controles op de bekende dopingstoffen, waaronder de anabolica, is deneiging bij vele sportmensen groot over te gaan tot het gebruik van andere anabool werkendestoffen zoals het GH. Er zijn aanwijzingen van gebruik van GH door American football spelers(Todd 1983) en bodybuilders (Chinery 1984, Goldberg 1984, Taylor 1982), en al tijdens dewk atletiek in Helsinki in 1983 vond men bewijzen van GH gebruik. Behalve direct gebruikworden ook diverse stoffen aangewend met de bedoeling de endogene produktie van GH tebevorderen. Tot voor kort was er alleen maar het humane somatotroop hormoon, in beperktehoeveelheden, verkrijgbaar dat gewonnen werd uit de hypofysen van overledenen. Degenentechnologie heeft het mogelijk gemaakt dat pure synthetische vormen op de markt zijngekomen waardoor het aanbod nu groot is. Vele van deze produkten leiden echter toch nogtot de vorming van antilichamen waarvan men vreest dat zij ook overgaan tot vernietiging vanhet eigen GH! Tot nu toe spreken de berichten over de "winst" na gebruik van GH elkaar tegen. Zij variërenvan sensationeel tot helemaal geen effect. De beoordeling wordt bemoeilijk doordat ofwelfeitelijk geen GH gebruikt maar een injecteerbare vorm van een of andere steroïde ofwel datmen het gebruik combineert met steroïden. Het enige dat tot nu toe aangetoond is zijnacromegalie verschijnselen (Chinery 1984, Todd 1984, Taylor 1982). Training blijft de enigebewezen methode om de prestatie te verbeteren.
GLYCOLYSE
De energie voor spierarbeid komt uit een aantal chemische processen. Voor zeer kortdurendeexplosieve acties voldoet de omzetting van het in de spier aanwezige ATP (Adenine TriFosfaat) naar ADP (het di-fosfaat) een een fosfor atoom. Het losweken van het fosforatoomlevert energie die in de spiercel omgezet wordt in mechanische energie, de contractie. Devoorraad ATP is echter beperkt en verzorgt slechts onze acties tot een duur van zo'n 7seconden. Het verbruikte ATP wordt direct weer opgebouwd en hier zijn diverse processenvoor beschikbaar. Voor intensieve arbeid tot ongeveer 20 seconden is er de omzetting van hetcreatine-fosfaat, hierna is het de anaerobe glycolyse die de hoofdrol speelt. Anaerobeglycolyse betekent omzetting van het in de spieren aanwezige glycogeen1 zonder dat daarbijzuurstof nodig is. Behalve dat opbouw van ATP bereikt wordt ontstaat er echter ook hetbekende melkzuur: GLYCOGEEN + P + ADP --> MELKZUUR + ATP
Met de energie uit het glycogeen wordt dus het fosforatoom weer aan het ADP "geplakt". De prijs die wij betalen is de verzuring, kijk eens naar de finish van een 400 meter loper (45 á50 seconden)! Naast de ophoping van het melkzuur gaan we uiteraard een zuurstofschuld aanmaar dit proces levert sneller energie dan de directe verbranding van glycogeen.
Behalve de anaerobe glycolyse is er dus ook de aerobe glycolyse, de omzetting van glycogeenmet behulp van zuurstof: GLYCOGEEN + P + ADP + O2 --> CO2 + H2O + ATP
Het kooldioxide en water worden eenvoudig uitgeademd. Bij intensieve arbeid wordt de glycogeenvoorraad in ons lichaam in 1 tot 2 uur opgebruikt. Bijechte duurprestaties is ons lichaam dus steeds meer aangewezen op aerobe processen.
Uiteindelijk is het de verbranding van vrije vetzuren wat de hoofdrol speelt.
NORADRENALINE
Noradrenaline (NorA) en het aanverwante adrenaline (A) worden de catecholaminen genoemden zij worden aangemaakt in het bijniermerg. De beide stoffen worden dan als hormonenbeschouwd. Het bijniermerg scheidt NorA en A af in de verhouding 1:4. Bij prooidieren in denatuur wordt vooral veel A afgescheiden en bij jagende dieren naar verhouding meer NorA. Inrust staat de afscheiding op een laag pitje maar in alarmsituatie's worden veel groterehoeveelheden catecholaminen afgegeven aan de bloedbaan. Onder deze alarmsituatie'sverstaan we iedere "stress" en prikkeling van buitenaf zoals pijn, koude enz. Decatecholaminen zorgen voor het vrijmaken van energie uit de in het lichaam opgeslagen vettenen glycogeen (d.i. de vorm waarin glucose door het lichaam wordt opgeslagen). Decatecholaminen spelen verder een belangrijke rol bij andere bekende tekenen van activiteit Glucose wordt in ons lichaam als glycogeen opgeslagen in de lever en spieren, is de totale voorraad ongeveer 800 gram.
zoals de hartslagfrequentie en bloeddruk. Hierbij is adrenaline stimulerent en noradrenaline destof die hartslagfrequentie en bloeddruk vermindert. NorA veroorzaakt wel een grotereopname van zuurstof en werkt sterk bloeddrukverhogend.
Het grootste gedeelte van de aanvankelijk door het bijniermerg geproduceerde hoeveelheidNorA (80%) wordt omgezet naar A. De uiteindelijke werking van NorA en A wordt ergbeinvloedt door de concentratie van de catecholaminen en de onderlinge verhouding. Dedoelorganen hebben nl. receptoren die ontvankelijk zijn voor zowel A als NorA.
Catecholaminen als neurotransmitters
Het noradrenaline is tevens een zogenaamde chemische transmitterstof. Zie ook eerder in dezereeks Dopamine.
De basisstof voor de aanmaak van NorA en A is het aminozuur tyrosine. Is deze stof inonvoldoende mate aanwezig dan wordt tyrosine wordt uit phenylalanine gevormd. Alsoppepper voor een wedstrijd wordt wel eens een capsule met zuivere tyrosine genomen, devraag is of het effect kan hebben het lichaam meer tyrosine aan te bieden opdat er meer NorAen A geproduceerd wordt. In de praktijk lijkt dit voor sommigen te werken. +)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))),* Phenylalanine -> Tyrosine -> DOPA -> Dopamine -> NorA *.))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))-Synthese van Noradrenaline bij de synaps; De synaps is de naam voor de plaats waar twee zenuwuitlopers van verschillende zenuwcellenelkaar ontmoeten. Voor de overdracht van het (elektrische) signaal van de ene zenuwbaannaar de andere worden z.g. neurotransmitters gebruikt. Het signaal wordt langs chemischeweg voortgezet, nl. de neurotransmitter overbrugt de afstand (de z.g. synaptische spleet)tussen de twee zenuwvezels. Daarna wordt het signaal weer als elektrisch actiepotentiaalvoortgezet.
NorA is vooral een belangrijke neurotransmitter in het sympatische postganglion gedeelte vanhet centraal zenuwstelsel, hetgeen betekent dat NorA veel "target" organen van een stimulusvoorziet. Ook bij aankomst van een actiepotentiaal bij een orgaan is namelijk op de scheidingtussen orgaan en zenuwuitloper sprake van een synaps. Bij activiteit zoals training hangt de synthese van NorA af van o.a. de kracht van despiercontracties, de totale hoeveelheid spierweefsel dat hierbij betrokken is en de frequentievan de stimulatie. Anaerobe arbeid van hoge intensiteit gaat samen met een grote produktievan NorA. De lange termijn effecten van training op het catecholaminen metabolisme zijn nogonbekend. Er zijn aanwijzingen dat de NorA respons afzwakt als gevolg van langdurige aerobealsmede anearobe training. 1) Lehmann, Keul 1986. Free plasma catecholamines, heartrates, lactatelevels and oxygen uptake in competition weightlifters, cyclists and untrained controlsubjects. Int. J. of Sports Med. 7:18-21 TESTOSTERON
De steroidhormonen worden in ons lichaam geproduceerd door de bijnierschors en demannelijke- en vrouwelijke- geslachtsorganen. Het testosteron is zo'n steroidhormoon, het ontstaat uit cholesterol, de moederstof van allesteriodhormonen die in ons lichaam gevormd worden. Het cholesterol levert het kenmerkendesteroid-skelet. In de tekening is de chemische structuur van testosteron met de kenmerkendevier koolstofringen weergegeven. Door chemische manipulaties aan dit molecuul wordenstoffen gemaakt die we kennen onder de verzamelnaam; anabole sterioden. Deze stoffenhebben een grotere anabole werking dan het oorspronkelijke testosteron. Zij worden gebruiktbij algehele zwakte of ondervoeding, na zware operaties, bepaalde vormen van kanker ofbloedarmoede etc.
Het misbuikt in de sport is een bekend probleem. Alle anabole sterioden hebben ook nogsteeds in meer of mindere mate de oorspronkelijke androgene werking (de vorming van desecundaire geslachtskenmerken) van het testosteron.
Steriodhormonen dringen door de celmembraan van de doelwitcel en binden zich daar aan hetaanwezige receptor-proteïne. Deze binding en het ontstaan van de hormoon-eiwit verbindingis een vereiste voor de hormoonwerking. Bij veel doelwitorganen wordt uit testosterondihydrotestosteron gevormt, de eigenlijke werkzame stof. Het testosteron is het mannelijke geslachtshormoon en veroorzaakt in de pubertijd de typischemannelijke kenmerken, zoals stemverandering, haargroei en toename van de lichaamsmassa.
De productie in de teelballen is ongeveer 7 milligram per dag. Ook de bijnierschors produceerteen kleine hoeveelheid, bij vrouwen is de productie daardoor ongeveer 0.5 mg per dag.
Sinds 1986 is testosteron op de lijst "verboden middelen" van het Internationaal OlympischComité gezet. Dat is veel later dan de anabole sterioden omdat het testosteron zelf eenlichaamseigen stof is. De methode die gebruikt wordt om iemand positief te verklaren op hetgebruik van extra testosteron is omstreden maar geldt tot nu toe als afdoende. Men meet dehoeveelheid testosteron in verhouding tot het zogenaamde epitestosteron. De normaleverhouding tussen de beiden stoffen ligt tussen 1:1 en 1:2 en groeit indien testosterontoegevoegd wordt omdat de absolute hoeveelheid epitestosteron ongeveer gelijk blijft. Alsgrens tussen positief en negatief werd lange tijd uitgegaan van de maximale verhouding 6. Erblijken echter vele faktoren te zijn die van invloed zijn op de verhouding Ep/T, daarbij komt dat de topsporter vaak zelf al een uitzondering op de regel is. Momenteel is het zo dat eenverhouding groter dan 6 maar kleiner dan 10 niet meer direct tot het positief verklaren van desporter leidt. Het gebruik van testosteron door vrouwen veroorzaakt ingrijpendeveranderingen waarvan sommige niet reversibel zoals stemverandering en clitorisvergroting. De T-concentratie wordt in ons lichaam netjes op pijl gehouden door een feedbackmechanisme. De hypofyse hormonen FSH (follikel stimulerend hormoon, de naam geeft dewerking bij de vrouw aan) en ICSH (interstitiële cellen stimulerend hormoon, dit zijn detestosteron producerende cellen in de testis) stimuleren de productie van testosteron. Als dehypofyse een hogere T-concentratie signaleert dan worden minder FSH en ICSH aan debloedstroom afgegeven. Een lage T-concentratie beïnvloed het systeem op de omgekeerdemanier. Na afgifte aan de bloedstroom wordt testosteron op vershillende manieren gebondenom transport te vergemakkelijken. Slecht 1% wordt als vrije testosteron vervoerd. Deze vrijevorm is het eigenlijke werkende testosteron, de gebonden vorm werkt als een buffer.
Artikel: Study purposes to examine Football players and powerlifters for possible long-term sequelae from anabolic steroid use in 1970's competition. V.S. Cowart, JAMA 12:87.
Growth Hormone and athletes , J.G.Macintyre, Sports Med. 4 129-142 Acromegalie wordt veroorzaakt door een overmatige produktie van GH door de hypofyse, b.v. als

Source: http://www.tonleenders.nl/files/Glycolyse_hormonen.pdf