Nouveau testament occitan – Rituel cathare
Inipsion sequenti avangeli Sanh Luc
1 ‘Quoniam quidem mout so reforzatz ad ordenar lo recuntament de las causas que so e
nos complidas, 2si co o liurero a nos liqual o viro del comensament e foro sirvent de laparaula. 3Veiaire es a mi assegut del comensament de totas las causas a- 98a morosament a tuescriure del orde, nobil Theophile, 4que conoscas aquelas paraulas de las quals est essenhatzde veritat.
5Fo els dias d’Ero del rei de Iuda us paire que avia nom Zacarias de la vegada d’Abia, et
era la moler de lui de las filas d’Aaron, et ac nom Elisabet. 6Et eran iust ambi denant Deu, etanavan en totz los mandamentz et e las dreituras de Deu e senes querela.
7E no era ad els fils, que Elisabet era toriga; et ambi anavan e lor dias. 8E fo fait que la
preveira usess e’n Zacharias e l’orde de la sua vegada denant Deu, 9segon la costuma delpreveirage, per electio issic que pauses l’esess; intrec el temple de Deu, 10e tota la companhaera del poble orantz deforas la ora del esess. ‘1E aparec a lui l’angel de Deu estantz a lasdestras al autel del esess. 12E Zacarias es se torbatz, vezentz, e temors cazec sobre lui. 13E dixa lui l’angels “No temias, Zacarias, que eissauzida es la tua orazos, e ta 98 b moler Elisabetefantara a tu u fil, e sera apelatz lo nom de lui loan., 14e sera gaugs a tu et eissamentz e moutze la nativitat de lui se’sgauziran. 15Quar sera grans davant Deu e no beura vi ni pomada, e deSanh Esperit sera complitz e caira del ventre de sa maire. 16E motz dels fils d’Isarel tornara aDeu lo Senhor d’el. 17Et el anara denant lui en esperit e e la vertut de lei que retorn lo cor delpaire els fils, e’ls nocresentz a la savieza dels iustz, aparelara al Senhor la pleu perfeita”. ‘8Edix Zacarias al angel : “Don sabri aiso ? Quar eu so vels e ma moler anec e sos diaz”. ‘9Erespos l’angel e dix a lui : "Eu so angels Cabriels que estau denant Deu, e so trames parlar atu et aiso a tu prezicar. 20E vec te que seras calantz e no poiras parlar entro en aquels dias queaiso sia fait, peraiso que no crezest la mia paraulasb que sera comphida ei seu temps”. 21Et eralo pobles esperantz Zacarias, e meravilavan se que s’tarzava el temple. 22Mais issitz no pocparlar ad els, e conogro 99 a que vezio avia vista e! temple, et cl era cenantz ad els e estecmutz. 23E fait es que so complit li dia del mester de lui, anec e sa maiso. 24Mais seguentreaquestz dias coceub Elisabet la moler de lui, e rescondia se V meses e dizis 25”Que enaisi fenostre Senher a mi, els dias els quals gardec ostar lo meu reproer entre’ls homes”. ___________
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
26E1 seize mes trames es l’angels Cabrils de Dcu e la ciutat de Galilea laquals avia nom
Nazaret 27ad una verge esposada a marit del qual era noms Iosep de la maiso de Davi, e laverga a nom Maria. 28E intrantz l’angels a lci dix “Deus te sal, de gracia plena, lo Senher esab tu. Benedicta est tu e las fennas”. 29Laquals cum auzic torbada es e la paraula de lui, ecosirava quals era aquesta saludatios. 30E dix a lui l’angels “No temias, Maria, atrobest lagracia ab Deu. 31Vec te que cocebras en to ventre e efantaras I. fil 99b e sera apelatz lonoms de lui Ihesu. 32Aquest sera grans e fils de l’Autisme sera apelatz. E dara a lui nostreSenher Deus la se de Davi dcl seu paire. E rcnhara e la maiso de Iacob durablement, 33e dclregne de lui no sera fis”. 34E dix Maria al angel :: “En qual mesura sera fait aiso, que euhome no conosc ?” 35E respos l’angels e dix a lei: “Sanh Esperit sobrevenra en tu, e la vertutzdcl Autisme azombrera en tu. E peraiso zo que sera nat de tu santa causa sera apelatz e Fil deDeu. 36E vec te que Elisabet ta cosina, ela coceub .1. fil e sa villesa, et aquest mes es setz alui que es apelada toriga, 37que no era nopoders a Deu tota paraula”. 38E dix Maria al angel :“Vec te que eu so sirventa de Deu. Sia fait a mi segon la tua paraula”. E departic se de luil’angels. 39Exurgens autem Maria en aquels dias anec e las montanhas ab coitz e la ciutat de Iuda.
40Et intrec e la maiso de Zacarias e saludec na Elisabet. 41E fait es lOOa que auzic lasaludatio de Maria Elisabet eissauzec se en gaug l’efantz el ventre de lei e complida es deSanh Esperit. 42E cridec en gran votz e dix : “Benezecta es tu entre las fennas, e benezect eslo fruitz del teu ventre. 43E don es aiso a mi que venga la maire del meu Senhor 7 44Quar vecte puissas que es faita la votz de la tua saludatio e las mias aurelhas, et eissauzec se en gaugl’efantz del meu ventre. 45Bonaurada est que crezcst, que sian complidas las causas que soditas a tu de Deu”. 46E dix Maria : “Fa gran la mia arma nostre Senher. 47Et eissauzec se lomeus esperitz en Deu lo meu salvament. 48Que regardec la humilitat de la sua sirventa. Quarvec vos que peraiso me apelaran benezecta totas generatios, 49que a mi so grans causas quepoderos es lo nom e sanhs. 50E la misericordia de lui en generatios et ess en linhages que’ltemian. 51Fe poder e so bras e departic los erguloses de la volontat de so cor. 53Depausec lospoderoses de la se et eissauzec los hu- 100b mils. 53Los famulentz umplic de bes, e’lsmanentz laissec vas. 54Receub Isracl lo seu efant, remenbratz de la sua misericordia. 55Sico esparlatz als nostres paires, e az Abraham et a la semenza de lui els segles”.56Mais estec Mariaab lui coma tres meses e tornada es e sa maiso.
57Mas Elisabet complitz lo temps de l’efantar e efantec .1. fil. 58Et auziro li vesi e li cosi
de lui que fe gran nostre Senher la sua misricordia ab lui, e alegravan se en lui 59E fait es eldia octavo vengro circumcizer l’efant e apelavan lo per le nom de so paire Zacarias. 60Erespos la maire e dix de lui : “No, mas apelatz sera Joan”. 61E dixero a lui : “Que degus no ese la tua conoissenza que sia apelatz d’aquest nom”. 62E cenavo al paire de lui co volria apelarlui. 63E pres una canavera e escriss e dix : “Joans es lo nom de lui”. E meraviladi se sotrastoti. 64Mais en eissa ora es uberta la boca de lui e la lenga, e parlava e benezia Deu. 65Efaita es p- 101a aors sobre totz los vezis de lor, e sobre tota la montanha de Iuda era issidatota aquesta paraula. 66E pausero o toti que o auziro e lor cor, e dizian : “Qui cuias que siaaquest efantz 7 Quar la mas de Deu era ab lui”. 67E Zacarias lo paire de lui complitz es deSanh Esperit e profetizec e dizia : “Benezect es, Senher Deus de Israel que sussitec e fe larezemtio dcl seu poble, 69e adrecec lo corn de salut a nos e la maiso de Davi lo seu efant,70sico es parlatz per las bocas dels sanhs que so del segle dels prophetas de Lui e salvamentdels nostres enemix e de las mas de totz que nos azirero, 72a far la misericordia ab los nostres
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
paires e remembrar lo seu sanh testament, 73lo iur que iurec ad Abraham lo nostre paire siadonat a nos. 74Que senes temor dels, mais de’ntres enemix delivrar servia a lui 75e sanctetat eten dreitura denant lui en trastotz los nostres vias. E tu, efantz, propheta del Autisme serasapelatz. Quar anaras denant la cara de Deu aparelar las vias de lui, 77e donar lo saber de salutai poble de l0lb lui en redemptio dels pecatz de lor. 78Per la volontatz de misericordia delnostre Deu, els quals visitec nos naisssentz d’aut. 79A lumenar aquels qui e tenebras et enombra de mort sezo, ad adressar los nostres pes e la via de patz”. 80Mais l’efantz creissa etera cofortatz d’Esperit, et era el deser entro el dia del seu demostrament ad Israel.
2 1Fait es en aquels dias issic comandament de Cesar Agust que fos departitz totz lo mons.
2Aquestz departimentz primairament es faitz del prebost de Syria Cirino. 3Et anavan toti ques’reconogues cadaus essa ciutat. E Iosep pugec de Galilea de la ciutat de Nazaret en Iuda e laciutat de Davi que es apelatz Besleems, peraiso que era de la maiso e de la mainada de Davi,
5que s’reconogues ab Maria esposada a si moler parens. 6Mais fait es cum eran aqui eomplitso los dias que fantes. 7Et efantec lo seu fil primer engenrat. Evolopec lo es draps e pauseclocl prescepi que era a lui lox privatz. .E pastors eran 102a e la regio eissa ora velantz egardantz las vigilias de las nuitz e sobre lor bestiar. E vec vos l’angel de Deu que estec iostaels, e la clartatz de Deu revironec los, e temero de gran paor. e dix ad els l’angels “No aiatzpaor, quar vec vos que eu preziqui a vos gran gaug, que sera a tot lo poble, 11quar natz es avos oi salvaire qui es Crist, senher e la ciutat de David. E aiso es a vos signes, e trobaretz .1. efant de draps evelopat e pausat el presepi. ‘3Et eissa ora es fait ab l’angel gran cavalairiacelestials dels lauzantz e dizentz a Deu 14”Gloria el autisme Deu, et en terra patz als homesde bona volontat”.
15 E fait es que s’departiro dels li angel el cel. Li pastor parlavan entre lor : “Traspasem
entro en Betlem, e veian aquesta paraula que’s faita que'l Senher demostrec a nos” 16
coitosament et atrobero Maria e Iosep e l’efant pausat el presepi. ‘7Mais conogro de laparaula que era ad els d’aquest e- 102b fant. 19Toti celi que o auziro se so meravilhat, ed’aquelas causas que cran ditas dels pastors ad es. 19Maria gardava tota aquesta paraulaportantz e so cor. 20retornati so li pastor e glorificavan Deu e lauzavan en totas aquestascausas que auziro e que viro sico es dig ad els.
21Et puiss que foro cosumatz VIII dias que fo circumsis l’efant, et es apelatz lo noms de
lui Ihesu, quar es apelatz dcl angel enant que’l ventre fos coceubutz. 22
complit li dias de la purgatio de lui segon la Leg de Moyses, portero lui en Iherusalem que’lpresentero a Deu 23sico es escrig e la Leg de Deu “Quar totz mascles adobrentz lo ventre esapelatz sanh de Deu”, 24e que deso la prophetia segon que’s dig e la Leg de Deu u pareli detortretz e dos poils de coloms. 25E vec vos que us hom era en Iherusalem alqual es nomsSimeons. Et aquest era hom iustz e timoros, esperantz le cosolament 103a d’Israel, e SanhEsperit era en lui. 26 E respost avia receubu de Sanh Esperit, no seria vistz mortz a si si noprimeirament viss lo Crist de Deu. 27E e venc en esperit cl temple, e cum aportero l’efantIhesu li parent de lui que feso segon la costuma de la Leg per lui, 28et el receub lo es sosbraces, e benezic Deu e dix 29”Ara laissas lo teu serv, Senher, segon la tua paraula en patz,
30que viro li mei ulh lo teu salvament, 31que aparelest denant la cara de totz los pobles. 32Luma descubrement de las gentz e gloria al teu poble d’Isarel”. 33Et era Iosep e Maria la maire de
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
lui meravilalantz sobre aquestas causas que cran ditas de lui. 34E benezic els Simeos e dix aMaria la maire de lui "Vec vos que pausatz es aquest e decaçemen et e la resurectio de motzen Israel, et en signe alqual sera contraditz. 35E per la tua’rma de tu meteis traspasara glazis,que sian descubert decosirers de moutz 103b cors”. 36Et era Anna la propheta filha de Fanuelde linhage Aser. Aquesta avia pausat e moutz dias e avia viscut ab so marit VII ans de savergenetat. 37Et aquesta era veuva entro ad oianta e catre ans, que no s’departis dcl temple deDeu, de deiunis e pregairias servia de nuitz e de dias. 30Et aquesta aquela ora sobrevenentzcofessava nostre Senher e parlava de lui a totz qui esperavan la redemcio de Iherusahem. 39Eseguentre que agro complidas totas aquestas causas segon la Leg de Deu, retornanta so enGalilea e lor ciutat de Nazare. 40Mas l’efantz creissis e coforzava, ples de savieza, e la graciade Deu era ab lui. 41Et anavan li parent de lui per totz ans en Iherusalem el dia de la festa depasca.
E cum fos fait Ihesu de XII ansz pugero dels en Iherusahem segon la costuma dcl dia de
la festa. 43E cosumat li dia co se’n tornero, remas l’efant 104a Ihesu en Iherusalem e nol’conogro li parent de lui. 44Mais azesmavan que fos e la companha e cirecondia, edemandavan lo entro los cosis e los conoissentz, 45e no l’atrobavan. E so tornatz enIherusahem requirent lui. 46E fait es apres III dias atrobero lui el temple sezentz el meg delsessenhadors, auzia los e demandava lor. 47Mais espaventavan se tuit aquels que lui auziosobre la savieza e'l respost de lui. 48E vezent se so meravilat, e ditz sa maire a lui “Fils,perque fezia aisi a nos, vec te que tos paire e eu dolent te querian”. 49E dix ad els “Que es quemi queriastz? No sabiatz que e las causas que dcl meu Paire so cove a mi ad esser ?” 50Et elsno l’entendero la paraula que parlava ad els. 51E deissendec ab els, e venc e Nazare, et era esso dreit de els. E la maire de lui gardava tota aquesta paraula portantz e so cor. 52E Ihesuprophetizavia de savieza e d’etat e de grat ab Deu e als homes. 3 1Anno autem quintodecimo imperii abreub de Cesar gardatzc Pontz Pihat de Iudea de
la quart part de la terra de Galilea d’Ero e de Phihip lo fraire de lui senher de la quarta partd’Ituree e traico iudissi de la regio…d e Lissame senher de la quarta part d'Abiline 2sotz losprinceps dels preveires Anna e Haifa.
Faitz es la paraula de Deu sobre Ioan den Zacarïas fil el desert. 3E venc en tota la regio
de fhum Iorda prezicantz lo baptisme de penedencia en redemptio de pecatz ‘tsico es escriutel libre de las paraulas d’Isaia lo propheta : “La votz dcl cridantz cl desert : Aparehatz la viade Deu et faitz dreiturers los senters de Lui. 5E be a laer vals sera comphida e totz lo mons e lipuig seran umeliat, e seran las felonitatz causas endressadas e las aspras vias planas. 6E veiratota la cars lo salvament de Deu”. 7Peraiso dizia a las companh- 105 a as que issian quefosso bateiat de lui “Linages de vibras, qui demostrec a vos fugir de l’avenidoira ira ?”
8Peraiso faitz fruit digne de penedencia, e no comenzaretz a dir entre vos Paire avemAbraham. Quar eu dic a vos que poderos es Deus d’aquestas peiras resuscitar los filsd'Abraham. 9Quar la destras es pausada a la raziz dcl aibre. Peraiso totz aibres no facentz bofruit sera talatz e mes el foc”. ‘0E demandavan li las companhas e dizian “Peraiso quefarem?” 11E respondentz dizia ad els “Qui ha doas gonelas don az el que no n’a, e qui hamaniar eissament o fassa”. ‘2E vengro li publïca que fosso bateiat e dixero a lui “Maestre,que farem ?” 13Ft el dix ad els “Ne plutz no fazatz for zo que establic a vos”. 14E demandavana lui li cavaler e dizian “E nos que farem 7” E dix ad els “ Negu no faretz ni no fazast tort.
a. retornat.-b. Tiberii.- c - gardantz. - e. Omission. - f. tota
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
Estat sofrent en vostres ussages. 15Mais azesman lo pobles e cosiravan tuit e lors cors de 105b que beleu el era Crist. 16R respos Joan e dizia a totz “Acertas eu bategei vos en aiga. Maispus fort de mi ve, desqual no so dignes desliar lo coreg de la causamenta de lui, el vosbateiara e Sanh Esperit et e foc. 17Del qual lo ventals e sa ma, e porgara so sol, et amasa lofroment e so graner, mais las pallas ardran e foc no destrenhent”. 18Acertas et autras moutascausas eforzantz prezicava al poble.
19Mais Erodes lo senher de la quarta part de la terra, cum era castiatz de lui d’Erodiana
la moler de so fraire de totz lo mals que fo Ero, 20aiustec liaizo sobre totas causas e enclausJoan e la carcer. 21E fo fait cum foro bateiat totz los pobles et Ihesu bateiat et orant ubert eslo cels, 22e deissendentz sanh Esperit e corporal semblant sicum colomba en lui. E la votz delcel es faita e dizia a lui “Aquest lo meu fil que’u am et en que me platz”.
23Et el Ihesu era comensantz coma de XXX ans, que era natz filh de Iosep, qui fuitHeli, qui fuit 106a Mahar 24qui fuit Meledi, qui fuit Ianne qui fuit Ioseph, 25qui fuit Maharie qui fuit Amos qui fuit Naiam qui fuit Eliu qui fuit Nagge 26qui fuit Maha qui fuit Maharie, qui fuit Semei, qui fuit Ioseph qui fuit Iuda, 27qui fuit Iomna, qui fuit Resa qui fuit Zorobabel, qui fuit Salatiel, qui fuit Neri, 28qui fuit Meleli, qui fuit Addi, qui fuit Cosan, qui fuit Alnasden, qui fuit Er, 29qui fuit Ihesu, qui fuit Eliazarr, qui fuit Iocim, qui fuit Madeut, qui fuit Lev. 30Qui fuit Simeon, qui fuit luda, qui fuit Iosep, qui fuit Iona, qui fuit Eliahum. 31Qui fuit Melea, qui fuit Menna, qui fuit Mahania, qui fuit Aiahan, qui fuit Davit. 32Qui fuit Jesse, qui fuit Obet, qui fuit Booz, qui fuit Falmon, qui fuit Naason. 33Qui fuit Aminadab, qui fuit Aram, qui fuit Esrom, qui fuit Sares, qui fuit Iude. 34Qui fuit Iacob, qui fuit 106b Isaac, qui fuit Abrahe, qui fuit Ehare, qui fuit Nacor. 35Qui fuit Seruh, qui fuit Tregan, qui fuit Saieh, qui fuit Eber, qui fuit Sale. 36Qui fuit Caman, qui fuit Arserat, qui fuit Escau, qui fuit Noe, qui fuit Lanegdi. 37Qui fuit Matusale, qui fuit Anegz, qui fuit Iarech, qui fuit Malalael, qui fuit Cainan. 38Qui fuit Enoc, qui fuit Sech, qui fuit Adam, qui fuit Enliza. 4 1Mais Ihesu ples de Sanh Esperit retornatz es de flum Jorda. E fo demenatz d’esperit
cl desert 2XL dias e fo asaiatz del diable, e re no maniec ni bec enaquels dias. E quan los ac complit ac fam. 3E dix li lo diables “Si Fil de Deu es, dix aquestas peiras que sian faitas pas”. 4E respos Ihesu a lui “Escriut es que no viu hom es sol pa, mais en tota la paraula de Deu”. 5Et amenec lo diables en .1. pug aut e demostrec li trastotz lo regne del segle de la terra en .1. pauquet de temps. 6E dix li “A tu do- 107a narei trastot aquel poder e la gloria de lor que a mi so liuradas, et a cui eu vul, doni la. 7Peraiso tu si azoras davant mi, e seran tuas totas”. 8E respos Jhesus e dix hi “Vai, Satanas, seguentre mi. Escriut es : “Lo teu Senhor Deu azoraras, et a lui sol serviras" . 9E menec lo en Iherusalem, et establie lo sobre la pena dcl temple, e dix li : “Si fil de Deu est, me te aras a ios. ‘0Quar escriut es qu'als seus angels mandec de tu que regardes…b que par aventura no feiras to pe a la peira”. 12E respos Jhesu e dix: “Dig es No temptaras lo teu Senher Deu”. ‘3E complida tota la temptatio lo diables partie se de lui entro al temps.14E tornatz es Ihesu e vertutz d’esperit en Galilea, e la nomenativanza issic de lui per tota la regio. 15Et el essenhava e las sinagogas de lor, et era onoratz dels homes. E venc
___________________a.Sic. - b. Lacune.
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
e Nazare on era noiritz. Et intrec segon la sua costuma el dia del sabte e la si- 107b nagoga elevec se legir. 17E liurat es a lui us libres de Isaia lo propheta. E cum retornec lo libre atrobecu loc on era escriut ‘81"L’esperit de Deu sobre mi. Peraiso oiss me e trames prezicar lospaubres. E sanar los trabalatz dels cors. 19E prezicar als caitius la rezemsio, et als cex lovezer. Laissar los franz en pausar, prezicar la via de Deu adcovinable el dia del gazardo”. 20Ecum pleguec lo libre, redec lo aI sirvent e sec. E trastuit li ulh d’aquels de las sinagogas eranentendent en lui. 21E comencec a dire ad els 3”que oi es complida aquesta Escritura e vostrasaurelas”. 22E trastuit donavan li testimoni. E meravilavan se e las paraulas de gracia queissian de la boca de lui e dizian:
“No es aquest lo fil de Iosep ?" 23
E dix ad els “Og dizetz a mi aquesta semensa :
‘Metge, sana simeteis, quantas causas auzim faitas a tu en Cafarnaum, fai aiso en taencontrada”. 24Mais dix “Verament dic a vos que negus propheta P. 108 a no es receubutz ela sua encontrada. 25E veritat dic a vos : Moutas vesios eran els dias d’Elias en Israel quan eslo cels clau tres ans e seis meses. E cum fo faita granda fams en tota la terra d’Israel. 26Eneguna d’aquelas no fos trames Elias, sino en Sarepta Sidonis ad una fenna veuva. 27E mouthebros eran en Isarel sotz Eliseu lo propheta, e negus d’aquels no es sanatz sino Namantz deSiria”. 28E cumplit so tuit e la sinagoga d’ira, aquestas causas auzentz. 29E leverose e giterolofora de la ciutat, adviserolo entro ad u sobrecil de puit sobre qual era la ciutat de lorendeficada, que’l giteso aval. 30Mais el traspassatz per meg dels anava.
31E deissendec Ihesu en Cafarnao e la ciutat de Galilea, et aqui essenhava als disabtes.
32Et espaventavanse e la doctrina de lui que en pozestat era la sua parola. 33Et e la sinagogaera us hom que avia demoni orre, e cridec en gran votz 34”Laissa, que’s a nos e a tu, Ihesu deNazare ? P. 108 b Venguis perdre nos. Eu sei que tu est sanhs de Deu”. 35E menacec li Ihesuse dizia “Cala et eiss de lui”. E cum gitec lo demonï e meg issic de lui e re a lui no noc. 36Efaita es paors en totz, e parlavan entre lor e dzian “Quinha es aquesta paraula que en poder ete vertut manda los orres esperitz, et eisso ?" 37
Et era issida la nomenativansa de lui en totz
38E levantz adoncas Ihesu de la sinagoga intrec e la maiso de Simo, e la sogra de Simon
era tenguda de gran febre. E preguero lui per leis. 39Et estantz sobre l’uiss comendec a lafebre, e laissec la. Eissa ora levava se e servia ad els. 40E cum le solels se colquec, e tuit queavian malautes de diversas langors auzian los a lui; et el en cadaus ses mas pauzas sanavalos. 41Mas issian li demoni de moutz, clamantz e dizents “Quar tu est Crist fils de Deu !”. Emenazantz no los laissava parlar que els sabio que’el era Crist. 42E fait aquel P. 109 a diaissitz, anec en loc erm, e las companhas requeriolo. E vengro entro a lui, car dizian li que nos’partic dels. 43Al quals el dix “Que e las autras ciutatz cove a mi prezicar lo regne de Deu. Que peraiso so trames prezicar e las sinagogas de Galilea”. 51E fait es, com la companha corio en lui que auziso la paraula de Deu, et el estava
lonc l’estantz de Genesar, 2e vi dos naus ester lonc l’estanh. Mais los pescadors deissendio elevavan los retz. 3E puiantz en una nau que era de Simon, e pregavalo que de la terra le partis.1. pauquet, dix a Symon “Mena enaut e laissatz los retz en prendement”. 5E respondis li
a. libre. b. donavan. — c semeiansa.— d. pausanz. —
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
Simons e dix li “Comendaire, per tota nuit nos ballem e re no ne presem. E la tua paraulalaissarei los retz”. 6E cum aiso fero, enclausero gran moutiduna de peis; eran rumputz los reizde lor. 7E tramesero als copanhas que F 109 b eran e l’autre nau que venguesso et aiudessoad els. E vengro e copliro amdoas las naus enaisi que per pauc no plumbavo. 8E cum vi acoSimon Peire, gitec se adenolsa de Ihesu e dizia “Part te de mi, Senher, que hom pecador so”.
9Quar pecas l'avian revironat e totz cels que ab lui ero e la preso del peis quan lo presero, t0etez eisament a Iacme e a Ioan, los fils den Zebedeu que ero companio de Peire; e dix a SimonIhesu “No vulhas temer, que d’aici enant seras prendeire dels homes” Et aduas en terra lanaus laissero totas causas e seguiro lo.
12Et fait es, co era en una de las ciutatz, e vec vos .1. home que’s pies de lebra vi Ihesu, e
gitantz e sa cara pregavalo e dizia “Senher, si t’vols tu me potz sanar”. ‘3Et estendec Ihesu sama e toquec lo e dizia “Vul que sias sanatz”. Et eissa ora la lebre partic se de lui. t4Et elcomandec a lui que a negu home no o dises “Mais vai e denonciate al preveire, et ufre le doP. 110 a per la tua sanetat, sico comendec Moyses en testimoni az els”. ‘5E maiorment anavala paraula de lui, et amasavanse moutas companhas que l’auziso e que foso sanat de lorsefermetat. ‘6Mais el se departia e loc erm e orava.
‘7E fait es en .I. dels dias ez el sezia essenhants ez ero li fariseu sezent, e li maestri de la
Leg, qui vengro a Ihesu de totz los castels de Galilea e de Iudea e de Iherusalem, e la vertutzde Deu era a sanament de totz. 18E vec vos homes que portavan en .I. leit .1. home que aviapalalizi, e querian lo portar e pauzar denant lui, 19e no atrovaba per qual part lo porteso per lacompanha, pugero sobre lo tet. E per los teules meserolo cum lo leit e meg denant Jhesu.
20Quan vi la fe d’aquest, Ihesu dix : “Hom, perdonadi te so tes pecat”. 21E comensero acosirar li escriva e li fariseu “Qual es aquest, parla blastemia. Qui pot perdonar pecatz sinosolament Deu 7” 22E conoc Ihesu los cosirers de lor. Respondis e dix az els P. 110 b “Quicosiratz mals e vostres cors ? 23Que’s pus leus causa a dire : Perdonat te so tei peccat, o direLevasus e vai? 24Per ço que sapiatz que'l Fil del home a poder en terra de perdonar pecatz”. Dix al malaute “A tu dic : "Levasus e pren to leit e vai e ta maiso”. 25Et eissa ora levava sedenant els, pres go leit en que iazia e anec sen e sa maso, lauzantz Deu. E pres lor paors atrestuit, e lauzavan Deu. E complit so de temor e dizian “Que meravilha vesem hoi”.
27Apres aquestas causas issio e vi I. publica que avia nom Levi sezent e la leudaria, e
dix li : “Sec me”. 28E laissec totas causas e levec sus e seguic lo. 29E fe a lui gran maniar ezera grans companha de poblicas e d’autres que ab les eran pausantz. 30E murmuravan lifariseu e li escriva dels e dizian als seus decipols “Perque ab los poblicas et ab los pecadorsmaniatz e buvetz 7” 31E respos Ihesu e dix ad els “No an obs cels que P. 111 a so sa de mege. Mais li malaute. 32No vengui apelar los iustz, mais los pecadors en penedencia”. 33Et elidixero a lui “Perque li decipol de Ioan deiuno sovendeirament e fan pregarias, eissament edels fariseus, e li tei manio e bevo?”. 34Als quais el dix “No podo li fil del espos, domentreque l’espos es ab els, far deiunar. 35Mas vendran los dias com sera toutz dels l'espos, e ladoncdeiunaran en aquels dïas”. 36E dizia semblantz ad els: “Que negus no fa mestura delvestiment nou que’l meta en vestïment veilh. 37E negus no met lo vi novel els botz vels. Acertas romp lo vis novels los botz nous es metidor, et ambi seran gardat, 39e negus no beu lo
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
vel qu’issa ora vulh lo novel, quar dïtz “Melher es lo vesa”.
6 1Fait es el segon saba primeirament co passava per las semenadas, rumpian li decipol de
lui las espigas e manievan bresantz els mas. 2E alcantz dels fariseus dizian ad els “Qui faitz,que no letz far als sabtes ?” 3E respos Ihesu ad els e dix “E no legitz aiso que fe Davi quan acfam ? El et aquels que’ro ab lui 4en qual mesura mesurab intrec e la maiso de Deu e’ls pas dela proposio prez e mangec, e n’donec az els que ero ab lui. Losquals no devia maniar sinosolament als preveires ?” 5E dizia ad els : Que senher es lo Fil del hom negueiss delsdissabtes”.
6E fait es en l’autre disabte que intrec e la sinagoga et es meg. Et era aqui us hom e la
mas de lui destra era seca. 7E gardavanlo li escriva e li fariseu si l’sanaria el sabte queatrobesso don lo acussesoc 8Mais el sabia lors cosirers de hor, e dix al home que avia la masecca : “Levasus et estai e meg”. E levantz estec 9e dix 112 a ad els Ihesu : "Eu demandi avos : Letz al sabte be far o mal ? Arma salvar o perdre 7” Et cilh calero. ‘0Et enviro gardatztotz, dix al hom “Esten la tua ma”, et estendec, e restaurada li es la mas. 11Mais els so complitde foleza, e parlavad entre lor que farian de Ihesu.
‘2E fait es els autres dias issic en u puit orar, et estec totz la noit en orazo a Deu. E cum
so fait dias, apelec sos decipols e eligec ne XII dels, losqual nomnec apostols ‘4Simon quenomnec Peire, e Andreu so frere, Jacme, Joan, Philip, Bertolomeu, t5Matheu e Tomas, Iacme,Alpheu e Simon qui es apelatz Zelotes, ‘6ludan Iacobi, Iuda Escariot que fo trazeire. ‘7Edeissendentz cum eli el loc estec campa, e companha dels seus decipols e grans moutedutzdel poble de tota Iudea, e de Iherusalem, e de la riba de la mar, e de Sur e de Sagetz, 18quevengro que auzisso lui e que fosso sanat de las lors langors, e que 112 b ‘ro treballat delsesperitz orres ero sanat. 19E tota la companha queriolo trobar. Vertutz issia de lui, e sanavalos totz. 20Et el levatz los ulhs e sos decipols e’l dizia :
“Bonauratz esz paubres, que vostre es lo regne de Deu. 21Bonaurat esz qui ara avetz fam,
que sadolatz seretz. Bonaurat qui ara ploretz, qui riiretz. 22Bonauratz seretz cum vos asiraranli home e cum vos departiran e vos esprovaran e gitaran lo vostre nom coma mal per lo Fildcl home. 23Esgauzetz vos en aquel dia e vos eissausatz, quar vec vos que’l vostre loguers esel ccl. Quar segon aquestas causas fasian als prophetas li paire de lor. 24Verament gai a vosmanentz qui avetz vostre cosolament. 25Gai a vos que rietz ara, que ploraretz e planheretz.
26Gai a vos cum vos diran be tuit li home. Segon aquestas causas fazian als falses prophetas lipaire de lor”.
27Mais a vos dic que auzetz : Amatz 113 a vostres enemix e faitz be ad els que vos
aziraran. 28Benezetz los maledizedors de vos, et oratz per los vostres encausadors. 29E qui tefera e la maisela, dona a lui l’autra. Ez a lui qui te tolra ta vestimenta, negueiss la gonela nol’vulhas vedar. 30Quar a tot querent tu li dona. Quar qui te tolra las causas que so tuas, no lasdemantz. 31E so que volretz que faszo a vos li home, e vos faitz az els. 32Eissament si amatzcels que vos amaran, qual grat es a vos ? Quar li pecador amo cels que los amo. 33E si faitz bea cels que fan be a vos, qual grat es a vos ? Acertas li pecador fan aiso. 34E si datz gazerdo acels de cui lo’speretz rescembre, cals grat es a vos ? Quar li pecadors ab los pecadors re novol que recepio engal. 35Verament amatz vostres enemix e faitz be e datz gazerdo a cels don
a. vels.- b. Suppr. mesura.- c. acusesso.- d. parlavan.
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
no l’esperaretz, e sera lo vostre gazerdos moutz, e seretz filh del Autisme, que el es benignessobre totz los nocovinentz e’ls 113 b mals. 36Peraiso siatz miscderoisa sico es lo vostre Pairemiscderoisa. 37No vulhas condamnar, e ne seretz condamnat. Perdonatz, e sera perdonat avos. 38Donatz, e sera donatz a vos. Mesura bona e larga sera dada e se sobreverzetz auranh elvostre ses. E neissa la mesura en que seretz mesurador sera mesurat a vos”. 39E dizia ad els esemblansa “Donc pot l’us cex l’autre cec guizar ? No cazo ambi el cros ? 40No es decipolssobre maestre. Totz hom sera perfeitz si es sico so maestre. 41Mais perque ves la palha el ulhde to fraire, e del trau que es el teu ulh no cossiratz ?42 En qual mesura potz dire a to fraire“Fraire, laissa gitar la palla del teu ulh, e neiss el teu no ves lo trau ? Enganaire, ietaprimeirament lo trau del teu ulh, e donc gardaras que getz la palla del ulh de to fraire”.
43”Quar no es bos aibres que fassa fruit mala, ni aibres mals que faza bo fruit. 44Quar us-
144 a quex aibres de so fruit sera conogut. Quar ni d’espinas culiras fïgas, ni de rometzvendemias ni raziz. 45Bos hom de bo tesaur de so cor ieta lo be. E mals hom de mal tesaur deso cor ieta lo mal. Quar de l’avondanza del cor parla la boca. 46Mais perque apelatz miSenhor, Senhor, e no faitz ço qu’u dic ? 47Tot hom que ve a mi et au las mias paraulas e lasfa, demostrerei a vos cui semblantz sia 48 Semblantz es al home que endefica la maiso que foen peron, e pausa l’fonzament sobre peira. El sobrudamentz es faitz et esse empentz lo flumee la maiso e no la poc moure. quar fonzada era sobre peira. 49Mais qui au e no fa, semblantzes al home endeficantz la maizo sobre l’arena senza fozament, e laqual se s’empentz lo flumset eissa ora cazec e faitz es grans cazementz d’aquela maiso”.
7 1E cum complitz tota la sua paraula e las aurelhas del poble, intrec en Cafarnao. 2Mais
114 b us serve de centurios que era malautes que volhia morir, loquals era a lui mout cars. 3Ecum auzio de Ihesu, trames a lui los maiors dels iudeus, pregantz a lui que vengues e salveslo ser de lui. 4Mas els, cum vengro a Ihesu, pregavan lui amorosament e dizian hi “Quedignes es que dos aiso a lui”. 6Quar Ihesu anava ab els. E cum ia no foro lunh de la maiso,trames a lui centurios sos amix e dizia “Senher, no t’vulhas trebalar, quar eu no so dignes quesotz le meu tet intres. 7Peraiso que mi eiss no so albiratz dignes que vengues a tu. Mais di eparaula, e sera sanatz lo meu macips. 8Quar et eu sø hom sotz pozestat establitz, e’i sotz micavaers, e dic az aquest “Vai, e va, et a l’autre Vei, e ve, e mo serv : Fai aso, e fa o”. 9Maisauzentz Ihesu esse meravillatz, e a las companhas que’l seguian dix : “Verament dic 115 a avos : No atrobei tanta fe en Israel”. ‘0E retornat cels que foro trames a la maso, atrobero loserv que avia la langor sa.
“E fait es d’aqui en rer anec e la ciutat que es apelada Naim, et anavan ab lui sei
decïpols e mout grans companha. ‘2E cum se apropiec de la porta de la ciutat, vec vos que usmortz era portatz, us fils de sa maire, e aquesta era veuva, et mouta gentz de la ciutat anavaab lui. ‘3Laqual quan vi nostre Senher, misericordia ac sobre lui, e dix li: “No vulhas plorar”.
14E apropiec se e toquec lo leit e aquels que’ls portavan estero. E dix : “ioves hom, a tu o dic,levasus”. 15Et assec se lequal era mortz. E comencec a parlar, e dec lo a sa maire. 16E pres lora trestotz paor e lauzero Deu e dizian : “Qui propheta grans se levec a nos; e que Deus visiteclo poble seu”. 17Et issic aquela paraula en tota la regio de lui e per tot viro la regio.18Etanunciero a Ioan decipols seus 115 b de totas aquestas causas et apelhec dos de sos
____________a. - misericordios.- b. sobrevezentz daran.- c. Adde :.li –
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
decipols Ioans e trames los a Ihesu e dizia: “Est tu qui es avenir o ne’speram autre ?” 20E cumvengro a lui li home, dixero : "Ioans Baptista nos trames a tu dizentz : Est tu qui es avenir one’sperarem autre ?” 21Mais en eissa aquela ora sanec moutz de langors e de mals esperiz, eta moutz cex donec veser. 22E respondentz dix ad els : “Anatz, recontatz a Joan que vistz eauziaz : que cex vezo, e contraitz van. Lebrossi so sanatz, sort auzo, mortz resucito, paubri soprezicat. 23E bonauratz es qui no sera escandalizatz e mi”. E cum se’n partiro li mesage deIoan, comencec a dire de Ioan a las companhas “Que issitz el desert vezer ? Canavera a ventesser moguda ? 25Maïs que issitz vezer, home de molhas vestimentas vestit ? Vec vos qui soe las caras vestimentas et els avers : e la maisos dels reis so 26
Mais que issitz vezer : 116 a
Propheta ? Oc negueis dic a vos : e pus de propheta. 27Aquest es de que es escriut : “Vecvosque tramet lo meu angel denant la tua cara, que aparelara la tua via denant tu”. 28Quar eu dica vos : Entre los natz de fenna no n’a maior propheta de Ioan Baptista; e qui es menre elregne dels cels maier es de lui”. 29E totz lo pobles auzentz e li publica lauzero Deu e forobateiat del baptisme de Joan, 30e li fariseu e li savi de la Leg lo coselh de Deu mesprezero, elor meteisses no foro bateiat de li. Peraiso a qui semblantz dizera los homes d’aquestageneratio, et a cui so
Semblantz so als efantz sezentz el mercat e parlantz entre
lor e dïzentz : “Nos cantem a vos ab caramels e vos no sautes. Nos plaissem, e vos noplores”. 33Quar venc Ioans Baptista ni maniantz pa ni beventz vi, e dizets : Demonis ha.
34Venc lo Fil del home maniantz pa e beventz de vi, amix de poblicas e de pecadors. 35E faita116 b es iusta la savieza de totz sos fils”.
36E pregantz alsquantz dels fariseus que manies ab lui, et intrec e la maiso del fariseu e
pausec. 37E vec vos una fenna que era e la ciutat pecairitz, que conoc que s’pauses e la maisodel fariseu, aportec una bostia d’onientz. 38Et estava de seguentre lonc los pes de lui, e delagrimas comenzec li a mular los pes, et ab los cabels de son cap terzia e baizava los pes delui, et oinha los de enguentz. 29E vezentz lo fariseus que l’apelec, dix entre si e dizia :“Aquest si fos propheta saubra acertas qui e quals e la fenna que toca lui, que pecairitz es”.
40E respondens dix Ihesu a lui : “Simon, eu ei a tu alcuna causa a dire”. Et el dix : “Maestre,di”. 41”Doi deutor eran ad u renover. La us devia L diners e l’autre CCCCC, 42e no avian donlos li redesso; donec los az amdos. Peraiso quals amec pus leu 7” 43Respos Simon e dix a lui :“Que aquel a cu pus donec”, et el dix : “Dreiturament as iuiat”. 44E tornantz vas la 117 afenna dix a Simons : “Venc aquesta fenna en ta maiso intra, et aiga al meus pes no donast. Mais aquesta de lagrimas mulec los meus pes, et ab sos cabels de so cap los terts.
42Baizament a mi no donast. Mais aquesta des que intra no sessec de baisar los meus pes.
46De olo lo meu cap no oissist, mas aquesta oiss los meus pes d’enguent. 47Peraiso que dic atu : seran mout pecat perdonat a lui que amec mout. Alqual sera mas perdonat que amecmas”. 48E dix a lui : “Perdonat so a tu tei pecat”. 49E comenzero liqual se pausavo essems ablui dire entre lor : “Qui es aquest que negueiss los pecatz perdona ?” 50E dix a la fenna“ : Latua fes te fa sahva. Vai en patz”. 8 ‘E fait es d’aqui enant et el fazia signes per las ciutatz e per los castels prezicantz e
‘vangelizantz lo regne de Deu, e li XII ab lui, 2et alcantas fennas que eran sanadas dels malsesperitz e dels malavetz : Maria que es apelada Magdalena de la qual issiro VII diables, eIoana 117 v la molher Chuza del sirvent d’Ero, e Susana et autras moutas que servian a lui delors avers.
a. sezentz.- b. Vec aquesta fenna. En ta maiso intrei.- c. mensr
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
4Cum la gran companha s’aiustavan e de las ciutatz corio a lui, dix per semblansa “Sus
qui semena semenar la sua semensa. E dementre que semena la una cazec lonc la via, evengut li auzel del cel mangerola. 6E l’autra cazec sobre la peira, e nat sequec que no aviahumor. 7E l'autra cazec entre las espinas, et essems nadas las espinas ofeguerola. 8E l’autracazec a la bona terra, e natz es fruit C dobles, e aiso dizentz cridava : “Qui a aurelhas d’auzirauia”. 9E demandavoli sei decipol que era aquesta paraula, 10a1s quals el dix : “A vos esdonat a conoisser lo menesters del regne dels cels. Mais als autres en paraulas, que li veçentzno veio e hi auzentz no auio. 11Mais aquesta paraula es : la semensa es la paraula de Deu. ‘2Mais qui so lonc la via, aquest so qui auzo; d’aqui enant ve lo 118 a diables e pren laparaula del cor de lor, no so crezent que sio fait salvi. ‘3E qui sobre la peira, liqual comauziran ab gaug recebran la paraula, et aquesti razitz no an. Que u temps crezo et en temps detemptatio departo. 14E cel que ca e las espinas, aquest so que auzo la paraula, e dels cossirersde las manentias e las volontatz de la manentia anantz, so ofegadors e no porta fruit. 15E celqui es e la bona terra, aquesti so qui e bo cor e nobil reteno la paraula, e fruit porto enpaciencia”.
16”Negus no alumena la lumneira que la cobria del vaisselh e la paus sotz lo leit. Mais
sobre lo candeler que li intrant veio la lum. 17Quar no’s celat que no sia manifestat, ni rescotque no sia conogutz e venga en prezensa. 18Peraiso gardas de qual mesura auetz. Quar qui a,sera li donat, e qui non a, negueiss ço que cuia aver sera tout de lui”. 18E vengro la maire e lifraire de hui, e no 118 b pogro anar a lui per la companha. 20E cumptatz es a lui : “Ta maire etei fraire estan foras, e volo te veser”. 21Loqual respost e diz ad els : “Ma maire e mei fraireaquest so que auzo la parauha de Deu e la fan”.
22Fait fo en us dias, el meteiss deissendec en una naveta e li decipol de lui, e dix ad els :
“Traspassem part l’estanh”. E pugero, 23naveiant el adormic se. E deissendec tempesta devent el estanh, et era complida e perigrelavo. 24Et apropiant a lui reisederolo e dizio :“Comandaire, perissem”. Et se levatz e mandec al vent et a la tempesta de l’aiga, e cesec, efaita es gran patz. 25E dix ad els : “On es la vostra fes ?” Liqual so tement miravilat e dizoentre lor : “Qui cuiatz es aquest que als ventz comanda et a la mar, e obezisso lo ?”
26Naveiavan adoncas e la regio de Genassar que es contra Galilea. 27E cum fo isssitz en
terra.b a lui un hom que avia demonis ia de 119 a moutz temps, e de vestimenta no eravestitz, ni e maiso no estava, mais e monimentz. 28Aquest que vi Ihesu gitec se denant lui ecridec gran voutz, e dix : “Qui a mi e a tu es, Ihesu Fil de Deu Autisme ? Prec te que no metrebals”. 29Quar comandava al esperit orre que issia del home, quar de moutz temps prendialui, et era liatz de cadenas e de cep gardatz, e rotz los lias era demenatz de diable en destreit.
30E demandava li Ihesu e dizia : “Quals noms es a tu ?” et el dix : “Legios”, que intrero moultdemonis en lui. 31E pregavolo que no comandes ad els que aneso en abisme. 32Mais era aquius tropels de porx moutz paissentz es pug, e prevagolo que’l cossetis en els intrar. Et autregetad els.33Peraiso issiro li diable del home, et intrero els porx, e viazament anec lo tropels etrabuquec e l’estang, et ofegatz es. 34E cum viro aquo fait liqual pasturgavo, fugiro, e dizio ela ciutat e e las vilas. 35Et issiro vezer zo 119 v que’ra fait. E vengro a Ihesu e atrobero l’omesezent de que li diable era issit, vestit e de sana volontat als pes de lui. E tement 36anoncieroad els liqual viro en qual mesura era faitz sals de la regio. 37E preguerolo tota la companha de
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
la gentz de la regio de Genazar que’l departis dels, que de gran paor era tengut. Mais elpuiantz e la nau retornatz es. 38E pregava l’om de que li diable issiro que estes ab lui. Elaissec le Ihesu e dizia 39”Torna en ta maiso, e compta cantas causas fe a tu Deus”. Et anecper totas las ciutatz, prezicantz cantas causas fe a lui Deus.
40Fait es co s’repauses Ihesu, recebo le la companha quar tuit lo esperavan. E vec vos u
home el qual era nom Avarus, et aquel era princeps de la sinagoga. E gitec se als pes deIhesu, e pregavalo que intres e la maiso de lui, 41que una filia era a lui de XII ans, e aquestamoria. E domentre que anava e devenc se, de las companhas era estreitz. 42Et una fen- 120 ana era en perfudi de sanc XII ans que’n meges avia mes tot so aver e per negu no podra essersanada. 44Apropiec se de seguentre e toquec las fremias de la vestimenta de lui, et viassamentsequec lo perfudi de la sanc de lei. 49E dix ad els Ihesu “Qui me toquec ?” E negavolotrestuit. Dix Peire a liqual ero ab lui “Comandaire, la companha te espenhio e te estrenho, edizetz : Qui me toques ?” 46E dix Ihesu “Autre me toquec, quar eu conogui que vertut issicde mi”. 47E vi la fenna que no poc resconder, tementz venc e gitec se denant los pes de lui. Eper qual causa fo tocadb de lui demostrec davant tot lo poble, en qual mesura eissa ora fosanada. 40Et el dix a lei “Aias fizanza, filla, la tua fe te fa salva. Vai en patz”. 49Aiso encaraparlant venc us hom al princep de la sinagoga e dix li “Que morta es ta filia, no vulhastrebalar lo maestre”. 50Mais Ihesu auzi la paraula, respos al paire de la toza “No vulhas te-120 b mer res, solament crei e sera salva faita” ‘E co venc e la maiso no autregec intrar ab el
negu, sino a Peire e Jacme e Joan e’l paire e la maire de la tosa. 52E ploravan tuit e planian la. E el dix “No vulhatz porar, la toza no es morta, mais dorm”.
53Escarnianlo, sabentz que morta era. 54Mais el tenentz la ma de lei cridec e dizia
E retornatz es l’esperits de lei, e levec sus en eissa ora, e mandec li esser
donat a maniar. 56Et espaventero se li parent de lui, als quals mandec que no o dissesso anegu home so que fait era. 9 ‘E co apelhec adoncas XII apostohs, dec az els vertut e poder sobre totz los demonis, e
que saneso las langors. 2E trames los prezicar lo regne de Deu e sanar los malauesc, 3e dix azels “Neguna causa no portareis en via, ni verga, ni esportela, ni pa, ni aver, ni doas gonelasno auretz. 4Et en qualque maiso intraretz, aqui estatz, d’aqui enant no iscatz. 4E en qualqueloc 121 a no vos recebran, issitz d’aquela ciutat, neiss la polvera de vostre pas secodetz entestimoni sobre’ls”. 6Et issidi revironavan los castels prezicantz, e sanavan per totz locs.
7Auzic adoncas Erodes lo senher de la quarta part de la terra totas las causas que’ro
faitas de lui, et azesmava ço que’ra dig, 8alcantz que Ioans resucitatz de mort, et tals ni ac que Elias aparec, e dels autres que propheta, us dels antix, resucites. 9E dix Ero “Ioan eu degolei. Mais qui es aquest de que eu ausi aitals causas ?” E demanda lo vezer. 10E ritornat li apostol recontero a lui tot ço que fero. E pres lo departic se a una part en u loc erm qui es apelatz Betsaida. “E cum o conogro la companha seguirolo, e receub los e parlava ad els del regne de Deu, e cels que avia obs sanamentz sanava. 12E fait le dias comencec a declinar. E apropiantz li XII dixero a lui “Laissa las companhas que ano els ca- 121 b stels e las vilas que viro aisi se'n torno e atrobo maniars; que aisi e log erm em”. ‘3E dix ad els “Vos lor donatz a maniar”, et els dissero “No so a nos plus de V pas e de II peisses, si no per aventura nos avem e comprem en tota aquesta companha maniars”. t4Et eran prop de V melia. E dix a sos decipols “Faitz los partir per maniar per siccantenas”. 15enaisi fero. E fero los pausar. 16E pres Ihesu los V pas e’ls II peisses. E gardantz el cel benezic e frais e donec a sos decipol e li decïpol a las companhas. ‘7E mangero tuit e foro sadolat, e levat es que fo sobre ad els de las franementas XII cofres. a. Adde : venc. — b. tocada. — c. malautes.-
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
18E fait es que era sols orantz et ero ab lui li decipoh. E demandec az els dizentz “Qui
disso que so las companhas ?” 19Els respondentz dixero : “De Ioan Baptista”, li autri “Elias”,li autri “Que propheta, l’us dels primers, resucitec”, 20e dix ad els “E vos quedizetz miesser?” Respos Simon Peïre e dix “Crist Fil de Deu”. 2tMas 122 a el menasava ad els ecomandec que no o disseso ad home”. 22E dizia d’aiso “Que cove al Fil dcl home moutascausas a sofrir et esprovar dels maiors e dels princeps dels preveires, e dels escrivas, et essermortz et al tertz dia resucitar”. 23E dizia a trastotz “Si alcus vol seguentre mi venir, abnecsemeteis, prenga sa crotz e sigame cadadia. 24Quar qui volra sa’rma far salva perdrala, e quiperdra sa’rma per mi fa la salva. E que profeita ad home si gazanha tot lo mon, e simeteisspart e destrosiment fa a si ? 26Quar qui mi vergonhara e las mias paraulas, lo Fils del home levergonhara quan venra e la sua magestat e del Paire e dels sanhs angels”. 27Mais eu dic a vosverament : So alcantz d’aici estantz que no tastaran de mort entre que veio lo regne de Deu”.
28Fait es seguentre aquesta paraula VIII dias, pres Peire e Ioan e pugec el pug que ores.29Efait es domentre ores semblantz de votz de lui autre e la vestimenta de lui bl- 122 b ancs eresplendentz. 30E vec vos dos homes que parlavan ab lui et eran Moyses e Elias 3tvist emaiestat, e dizian la fi de lui que complit vosa era en Iherusalem. 32E Peire e liqual cran ab luiero pesant de son, e velant viro la maiestat de lui e los homes que'stavo ab lui. 33E fait es comse partiro de lui dix Peire a Ihesu “Comandaire, bona causa es a nos aisi esser, e fasam tresmaisonetas, una a tu, et autre a Moyses, et autra ad Elias”. No sabia qe s’disses. 34Aisoencara parlant faits es nivols e cobria los, e temero intrantz e la navel. 35es faita votz de lanivol e dizia “Aquest es lo meus fils que’u am. Lui auiatz”. 36E domentre que fuitab la votz,atrobatz es Ihesus sols. Et els se callero, et ad home no o dixero en aquels dias negunad’aquestas causas que avio vistas. 37E fait es en l’autre dia, deissendentz els del pug, torneccontra els grans companhas. 38Vec vos us hom de la companha cridec e dizia “Maestre, 123 aprec te que regartz el meu fil que us es a mi. 39E vec vos l’esperitz le pren e sobre’l anamentcrida e destrenhlo e destrozislo ab escuma, e a penas lo laissa destrenhantz lui. 40E pregueilos teus decipols que’l ne gueriso, e no pogro”. 41Respos Ihesu e dix “O generatios nofizels emala, quan lun serei ab vos, vos sofrira ? Adui aisi to fil”. 42E cum s’apropiec, destrenhlo lodiables e destroziclo. 43E menacec Ihesu al esperitz orre e sanhec lo efant e redec lo al pairede lui. 44E espaventero se tuit e la grandesa de Deu.
E totz meravilavose en totas las causas que fazia ad els Ihesu, e dix Peire “Senher,
perque nos no l’ne poquem gitar ?” Als quals el dix “D’aquest linhage de demonis no esgitatz sino en oracio et en deiunis”. E dix a sos decipohs “Pausatz en vostres cors aquestasparaulas. Quar lo Fil dcl home es avenir, qui sera liurat els mas dels homes”. 45Et els noconoissio aquesta paraula, era cuberta denant els que no la conoguesso, 123 a e temiac loenterocar d’aquesta paraula. 46Et intrec cossirers en els quals de lor era mager. 47E Ihesuvezia lo cossirer dcl cor de lor. E pres .1. efant, establic lo de lonc si, 46e dix ad els “Quireceb u d’aquestsz efantz el meu nom mi receb. E qui mi receb receb Lui qui mi trames. Quarqui es mager entre vos, aques es menre”. 49E Ioan respos e dix “Comendaire, nos vim .1. home el teu nom gitant demonis, e vedemlo que no nos siec. 50E dix a lui Ihesu “No lo vuiatzvedar. Quar qui no es contra vos per vos es”.
51Fait es co foro complitz los dias a sum noms esd et el fermec la sua cara que ane en
Iherusahem. 52E mes mesages denant lo seu esgardament. Et enans intrero e la ciutat delsSamaritas que aparelheso a lui, 53e no lo receubro, que la cara de lui era enantz e Iherusalem. E cum o viro li decipol de lui Peire e Ioan, dixero : “Senher, vols que digam que foxdeissenda dcl ccl e los destrozisca ?” 55E tornantz 124 a menaçec los e dix “No sabetz dequal esperit esz. 56Lo Fil del home no venc las armas perdre, mais salvar”. Et anero en autrecastel. 57E fait es que anavo e la via, dix us a lui : “Segrei te en qualque loc anaras”. 58E dix
a. Sic,( lat. Completurus).- b. sia faita.-
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
li Ihesu : “Las volps an fossas, e’ls auzels dcl ccl ni, e’l Fil dcl home no a on meta so cab”.
59E dix az autre “Sec me”, et el dix “Senher, laissa a mi primeirament anar e sebelir mopaire”.60E dix li Ihesu “Laissa que li mort sebeliran les lors mortz. E tu vai e anoncia lo regnede Deu”. 61E dix a lui Ihesu “Negue metentz la sua ma el araire et esgardantz atras no escovinables del regne de Deu”. 10 1Apres aiso desendec lo senhor Ihesu autres LXX e II e trames los II e II denant la
sua cara en tota la ciutatz e’l loc on el era avenir, 2e dizia “Aeer- 124 b tas la messos esmoutas e li obrer so pauquet. Peraiso pregatz lo senhor de las messos que meta obrers essamaiso. 3Anatz, vec vos que vos trameti sico ovelhas entre lobs. 4No vulhatz portar sac, niesportela, ni causamenta, et home en via no salutaretz. 5Et en qualque maiso intraretz,primeirament dizetz “Patz sia en aquesta maiso”. 6E si la sera fils de patz, repausara sobre luila vostra patz, e si no, a vos retornara. 7Et en aquela maiso estatz e maniatz e bevetz de tots oque auran. Quar dicnes es l’obrers de so loguer. No vulhatz traspassar de maiso a maiso. 8Eten qualque ciutat intraretz e vos recebran, maniatz zo que davant vos pausaran. 9E sanatz losmalautes que en els so, e dizetz ad els “Apropias a vos lo regnes dels cels”.
10En qualque ciutatz intraretz e no vos recebran, issetz els plas dels e dizez : “Negueiss
la polvera que toquec a vos de vostre ciutat esterzem a vos. Emperaiso sapiatz que propia envos lo regnes dels eels. 12Eu dic a vos qu'a Sodo- 125 a ma en aquel dia sera pus leus causaque az aquela ciutat. t3Gai a tu Corzaim, e gai a tu Bessaigda. Que si en Sur e Sageth fossofaitas las vertutz que so e vos faitas, za en reire en quaira e cervitz se foro peneditz.
14Verament a Sur e Sageths sera plus leu el iudici que a vos”. 15E tu Cafarnao, entro el celeissauzada, entro en ifern baissaras. ‘6Qui vos au, mi au, e qui vos mespreza, mi mespreza; equi mi mespreza, mespreza Lui qui mi trames”. So retornat li LXXII ab gaug e dizio :“Senher, neis demoni so sotmes a nos el teu nom”. 18E dix ad els “Eu vezia lo diable sicofozer del cel cazentz. t9Vec vos que’u dei a vos poder caucigar sobre los serpentz et elsescorpios, e sobre totz lo poder del enemix, e re a vos no nozeran. 20Aeertas no vos vulhatzesgauzir enaiso quar li esperit so sotmeses a vos, mas esgauzetz vos quar li vostri nom soescriut els cels”.
21En eissa ora eissauzec de Sanh Esperit, e dix “Eu cofesi a 125 b Tu, Senher Paire del cele de terra, que reseossist aiso dels savis e dels pros, e demostrec la als pauquetz. Negueiss,Paire, que enaisi fo plazers denant Tu. 22Totas causas so liuradas del meu Paire a mi. E negusno sab qui ses lo Fil, sino lo Paire, e qui ses lo Paire sino lo Fil, e qui volra lo Fil demostre”.
23E tornantz a sos decipobs dix “Bonauratz so li ulh que vezo ço que vos vezetz. 24Quar eudix a vos que mout prophetas e rei volgro vezer ço que vos veietz e no o viro, e auzir ço quevos auzetz e no auziro”. 25E vec vos que us savi de la Leg se levec esaiantz lui e dizia“Maestre, qui farei que pusca aver vida durable ?” 26E el dix a lui “Et e la Leg que es escriutes en qual mesura leigs ?” 27Et el respos e dix “Amaras lo teu Senher Deu de tot ton cor e detota t’arma, e de totas tas forzas, e de tot to pessament, e to proisme sico tu meteiss”.28E dix alui “Dreiturament respondest. Aiso fa e tu vivras”. 29Et el volc far iust simeteis, dix 126 a “Equi es mos proismes ?” 30E regardantz Ihesu dix li : “Un hom deissendia de Iherusalem enGerico, e cazec en lairos, liqual neis despulero lo, et empausadas las plagas anero e laisserolo de meg viu. 31E anec us preveire que eissendia per aquela via. E cum lo vi, traspassec.
32Eissament el diaques cum fo lonc aquel loc, e cum lo vi, traspassec. 35Et us Samaritas queanava la via lonc lui, e cum vi lui pres lui misericordia, 34et apropians liec las plagas de lui, emes li oli e vi e pausec lo e sa bestia, e duis lo a so estable, e ac cura de lui. 35Et a l’autre diadec dos diners al escuder e dix “Cura aias de lui, e tot zo que i sobre metas, e quan tornareiredrei o a tu”. 36Quals d’aquestz tres es veiaire a tu que fos proisme de lui que cazec elslairos?” 37Et el dix li “Quals fe mais en lui”. E dix li Ihesu : "Vai e fa o tu eissament”.
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
38Fait es dementre anero, et el intrec en .1. castel que una fenna que avia no Martha
receuble e sa 126 b maiso. 39E aquesta era sor que avia nom Maria, laquels sezia lonc los pesde nostre Senher e auzia la paraula de lui. 40E Martra cosirava eviro del present menester,loquals estec e dix “Senher, no es a tu cura que ma sor me lais sola cervir ? Peraiso dix a leique mi aiut”. 41Respondentz dix nostre Senher “Martra, Martra, cosirosa, emperaiso torbas emoutas causas. ‘t2Acertas us es obs. Maria la noble part elegit que no sera touta de lei”. 11 1E fait es cum era en .1. loc orantz e co se’n laissec, dix us de sos decipols a lui :
“Senher, essenha nos orar sico Ioans essenhec sos decipols”. 2E dix az els “E cum oratz,dizets
“Nostre Paire, sanctificatz sia lo teus noms. Avenga lo teus regnes. 3Lo nostre pa cotidia
dona nos cadadia. E sia faita la tua voluntatz sico el cel et en terra. 4E perdona a nos losnostres pecatz enaisi cum nos perdonam a totz cels que devo a nos. E no nos menes entemptacio”.
5E dix ad els “Quals de vos aura amix, et anara a lui de meia noit e dira a lui “Amix,
presta a mi tres pas, 8que’l meus amix venc de la via a mi, e non ei que pause denant lui”, 7etel dedinz respondentz diza “No sia a mi irascutz. ia lo meus uiss es claus, e li mei efant so abmi el let. Nos pusc levar e dar a tu”. 8Et el si persevera empenhentz, dic a vos, e si no donaraa lui levantz sus, que amix es de lui, emperaiso per lo nois de lui se leva sus e dara a lui totcant a lui an obs. 9Eu dic a vos “Demandatz, e sera dat a vos. Queretz, et atrobaretz. Espenhez, e sera ubert a vos. 10Quar trastotz hom qui demandara recebra, e qui queraatrobara. Et al espenhent sera ubert. 11Mais quals de vos demandara pa al paire, doncasdonara li peira ? 0 si’l demanda peis, donca donara li serpent ? 0 si’l demanda ou, doncaaportara li escorpio ? t3Peraiso vos, cum esz mal, conoissetz los bos dos donar a vostres fils,cant pus lo vostre Paire del 127 b cel donara bo esperit als querentz a si .
14Et era Ihesu gitantz demoni, et aquel era mutz. E cum gitec lo demoni, es parlatz lo
mutz, e so se meravilhaz las companhas. 15Alcantz d’aquels dixero “El Belnebus princeps dedemonis gita los demonis. 16E li autri asaiant signe del cel querio de lui. t7Mais el que vi locosirer de lor dix ad els “Trastotz regnes e si meteiss departitz sera destrozitz; e maiso sobremaiso caira. 18Mais si diables en si eiss es departitz, en qual mesura estara lo regne de lui ?Que dizetz “El Belzabus gita demonis”, 19mas si eu en Belzabus geti demonis, li vostre filsen que geto ? Peraiso els sera vostri iuge. 20Acertas si eu el do de Deu ieti demonis, issitaperve e vos lo regnes de Deu”.
21Cum lo fortz armatz garda sa cort, e patz so aquelas causas que a. 22Mais si pus fort de
lui sobrevezentzb ventz lo, totas las armas li tol e lasquels el se fizava, e tout a li tota la rauba.
23Qui no es ab mi, contra mi es, e qui no aiusta a mi, espars”.
24”Cum l’ores esperitz issira del home 128 a va per lox desert querentz pausa e no
atrobantz ditz “Tornarei e la mia maiso don issigi”. 25E cum ve, atrobala de’scobas mundadaet ornada. 26E donc va e pren VII autres esperitz ab si piiors de si, et intrat estau aqui. E so lasderairanas causas d’aquel home piiors que las primeiras”.
27Fait es adoncas can el disse aiso, levantz la votz una fenna de la companha e dix a lui
“Benezectes es lo ventres que te portec, e las popas que popes”. 28Et el dix “Que pusbonaurat so qui auzo la paraula de Deu e la gardo”. 29Mais a las eompanhas correntzcomencec a dire “Aquest generatios, generatios felonessa es. Signe quar, e signes no erdonatz a hui, sino lo signe de Ionas lo propheta. 30Quar sico fo Ionas signes de Ninive, enaisisera el Fil del home ad aquesta generatio. 31La regina d'Austri levara el iuzizi ab los homesd’aquesta generatio oecon en tempertara los, que venc de la fi de la terra auzir la savieza deSalamo. 128 b 32Li homi de Ninive levaran el iuzizi ab aquesta generatio, e cumdanaran la,que penedencia fero e la prezicatio de Iona. E vec vos qui es pus de Iona”. a. Sic.- b. sobrevenentz- c. Sic (lat. Condemnabit).-
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
33”Negus no alumena la lumneira en recost pausada, ni sotz lo vaissel. Mais sobre’l
candeler, que cels que intran veian lo lum. 34La lumeira del teu cors es lo teus ulhs. Si lo teusulhs es simples, totz lo teus cors es luzetza. Mais si es mals, totz lo teus cors sera tenebros.
35Peraiso garda que’l lums que es en tu no sia tenebras. 36Peraiso si totz lo teus cors esluzentz, no es alcuna pars tenebroza. Mais sera totz luzentz e sico lumneira del focalumenara”.
37E cum eli parlo, preguec lo us dels fariseus que’l dines ab lui. Et intratz repausec.
38Mais lo fariseus comencec entre si cuiantz dire perque no era bateiatz davantz lo dinar. 39EIhesu dix a lui “Donc vos fariseus que sanatz ço que’s defora de la escude- 129 a la e delenap. Mais ço que’s dinz vos es plers de rapina e de felonia. 40Fol doncas, si cel que fe zo quedeforas es, neis zo que dins es fe ? 41Verament zo que’s desobre, donatz almoina. E vec vosque totas causas so nedezas a vos. 42Mais gai a vos fariseus que deumatz la menta e la ruda ettotas las erbas, e laissatz iuzizi e carita de Deu. Aquestas causas cove a far, et aquestas noeove a laissar. 43Gai a vos, fariseus que amatz las primeiras cadeiras e las sinagogas e lassalutacios dcl mercatz. 44Gai a vos escrivas e fariseu enganador que esz co munientb que noparo, e li home desobre anantz no sabo”. 45E respos us savis de la Leg, dix li “Maestre, aisodizes, neis a nos fas blasme”. 46Et el dix “E a vos gai, savi de la Leg, que cargatz los homesde faiss que no pudo portar. et u dels vostres ditz no los volo tocac. 47Gai a vos qu'edeficatzlos monimentz dels prophetas, li paire de vos los aucizero. 48E portatz testimoni que cosineiss lad obras de vostre paires. 129 b Acertas que els los aucizero. Mais qu'edeficatz lossepulcres. 49Peraiso la saviesa de Deu dix “Eu trameti a vos prophetas et apostolos ez elsauciretz, et encaussaretz”. 50Que sia requist lo sanx de totz los prophetas qui es escampatz dclestabliment del mon, d’aquesta generatio 51del sanc d’Abel lo iust entro al sanc den Zacarias,que peric entre l’autar e la maiso. Enaisi dic a vos sera requist d’aquesta generatio. 52Gai avos, savi de la Leg que portatz la clau de savieza, vos no intres, et aicels que intrero o vedes”.
53E cum dizia aquestas paraulas ad els, eomenzero li fariseu e li savi de la Leg greument a contestar e la boca de lui destrenher de moutas causas, 54agaistantz lui, e querio prendre alcuna causase de la boca de lui que l’acusseso. 12 1E moutas eompanhas entorn lui estantz, enaisi que mest lor aucizavan, comencec a dire a sos decipols :
“Gardatz vos del levam dels fariseus, que es engantz. 2Neguna causa no es cubertz que
no sia demostrada, ni res que no sia saubuda. 130 a 3Las causas que dissetz en tenebras, enlum seran ditas, e ço que avetz parlat en la aurelha els leitz sera prezicat els tets. 4Mais eu dica vos, a mos amix : No aiatz paor d’aquels que aucizo lo cors, e seguentre aiso no an pus quefasso. 5Mais demostrarei a vos que dematz lui temetz que seguentre que auci a poder demetre en ifern. Enaisi dic a vos, que aquest temetz. 6V pasers no so vendudas d’una mezala. E us dels no es en oblidament denant Deu. 7Mais el cabel dcl vostre cab no so toit nombrat. Peraiso no vulhatz temer : plus esz de moutas pasers. 8Mais eu dic a vos : totz hom que mieonfesara denant los homes, e’l Fih del home cofessara lui denant los angels de Deu. 9Maisqui me abnegara denant los homes, denegara lo Deu denant los angels de Deu. ‘0E totz homqui dira paraula el Fil del home, sera perdonat a lui. Mais aicel que’scarnira e Sanh Esperit,no li sera perdonat. “E cum vos adiran e las sinagogas 130 b et a li mestre li sera perdonat. No vulhatz esser cosirosi qual causa respondretz, o que digatz. ‘2Quar Sanh Esperit essenharaa vos en aquela ora que covendra a dire”.
_________________a. luzentz – b. muniment.- c. voletz tocar.- d.las – e. causa -
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
‘3E parlec alcus de la eompanha “Maestre, dic a mo fraire que partiseca ab mi la
heretat”. t4Mais el dix a lui “Home, qui me establic iuge e partidor sobre vos ?” 15e dix ad els“Gardatz et esquivatz vos de tota avareza, que la’vondansa del qual no es la vida de lui de lascausas que a”. 16Mais dix semblansa ad els e dizia “D’u home manent larcs fruitz aportec locambs. ‘7Cosirava entre si e dizia “Qui faria, que no ei on amas los meus fruitz?” E dix “Aisofarei : destrozirei mos graners e farei los maiors, e amasarei totas las causas que so nadas ami e les meus bes. E direi a ma'rma : “Arma,moutz bes as pausatz e moutz ans. Repausa te,mania e beu largement”. 20E dix a lui Deu “Fols, en aquesta noit tol- 131 a ran ta’rma de tu. Mais las causas que aparelhest, de cu sera ?” 21Aisi est qui s’fiza en tesaur, e no es en Deumanent”. 22E dix a sos deeipols “Peraiso dic a vos : no vulhatz esser cosiros a la’rma quemaniaretz ni al cors que vistiretz. 23La’rma plus es que’l maniars e’l cors plus que lavestimenta. 24Cosiratz dcl corbs que no semeno ni cullo, als quals no es cellers ni graners. EDeus pais los. Quant mai vos es plusor dels ?” 25Mais quals de vos esz cosiratza que puscaaiustar a sa mesura .1. codal ? 26Peraiso que’s menre no podetz, a que seretz cosirosi dclalres? 27Cosiratz de lilis del camp en qual mesura creiszo : no s’trebalan, ni foli. Eu dic a vosque neiss Salomon e tota la sua gloria no fo aisi vestitz sico us d’aquestz. 28Mais si lo fes queoi es el camp dema sera mes el forn, Deus le vest enaisi, cant vos plus, de pauqueta fe ? 29Evos no vulhas quere que maniatz o que bevatz o que vistatz. E no vulhatz enaut 131 b levar.
30Quar trastotas aquestas causas vos an obs. 31Verament primeirament queretz lo regne deDeu, e totas aquestas causas seran aiustadas a vos
32”No vulhatz temer, pauquetas companhas, que complac al vostre Paire donar a vos lo
regne. 33Vendetz ço que avetz e donatz almoina. E faitz a vos faitz que no velezico, tesaur nodefalent els cels, que lairo no porto ni tinhas no’l corumpo. 34Quar aqui o es lo vostre tesaurs,aqui es lo vostre cors. 35Sian li vostri lumb denant-centz, e las lumneiras ardentz e vostresmas. 35E vos, sembletz homes esperantz lor senhor quan tornara de las nosas que cum venraet esperara, eissa ora obrio a lui. 37Bonauratz seran aquels sers losquals cum venra lo senhoretrobara velhantz. Verament dic a vos que davant-cenhera se e fara los pausar e traspasantzservira ad els. 38E si venra en segonda vigilia e si en tersa vigilia 132 a venra, et enaisi losatroba, bonaurat so aquel serv. 39Mais aiso sapiatz que si sabia lo paire de la mainada qualora vendra lo laire, acertas velaria e no laissaria tancar sa maiso. 40E vos estatz aparelhat, quequal ora no cuiaretz venra lo Fil del home”. 41E dix a lui Peire : “Senher, dizetz a mi aquestaparaula, o a totz ?” 42E dix nostre Senher “Qual cuias es lo fizel sirvent e’l savi, loqual sosenhor establic sobre sa mainada que des ad els en temps la mesura dcl forment ? 43Bonaurataquel serss que quan venra so senhor le trobara aisi fazentz. 44Verament dic a vos que sobretot zo que aura lo establira. 45Que si dizira aquel sers e so cor : Tarzament fa a nos lo senherde venir, e comenza a batre les efantz e las sirventas, a beure e a maniar et enivrar, 46venra loSenhor de lui al dia que no l’esperara et en ora que no sabra, e departiralo e la part de luipausara ab los nofizels. 47Mais aque sers qui conoc la volontat de so senhor e no aparelhee eno fe segon 132 b la volontat de lui, de moutas pagas sera batutz. 48Mais loquals no conec efe dignas causas, de paucas plagas sera batutz. Mais a totz a cui es donat, mout quire de lui. Ea cui es mout comandat, mout demanda lui”.
49”Foc vengui metre en terra. E que vul, sino esser alumnatz ? 50Mas batismes oi esser
bateiatz, et en qual mesura so trebalatz entro que sia fait ! 5tCuiatz que patz venga dar enterra? No, dic a vos, mais departiment. 52Quar seran d’aiso V en una maiso departit de trei endos, e dos e tres; 53seran departi lo paire e’l fih e'l fil e so paire; la maire e la filha e la filha esa maire, e la sogra e sa nora e la nora e sa sogra”. 54E dizia a las companhas “Cum veiretz laniul venirdcl cazement, eissa ora diretz niul ve, et enaisi er fait. 55E cum l’auta bufant, diretz:: _______________
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
Que ve estius, e sera fait. 56Enganador, la cara del cel e de la terra conoissez provar. Maisaquest temps, en qual mesura no provatz ? 57Mais perque de vos metesses no iuiatz que iust133 a es ? 58Mais cum vas al to enemix e'l princeps e la via dona obra a deliurar de lui, queper aventura no te liurara ai iuiador, e li iuges te liurara al trabalador, e’l trabalador metra teen arcer. 59Eu dic a tu : no issiras d’aqui entro negueiss la derairana causa redas”. 13 ‘Mais eran alcanti en aquel temps nunciantz a lui dels Galileus dels quals lo sanx
mesclec Pilatz ab lo sacrifici de lor. 2E respondentz dix ad els “Cuiatz que aquels Galileudenant los Galileus fosso pecadors, que aitals causas sofrisso 7 3Eu dic a vos que no. Mais sipenedensia no faretz, trastuit eissament periretz. 4E siquo aquels XVIII sobre lesquals cazecla tors es Siloeh e aucis los, cuiatz que aquels fosso deutor devant trastoz les homes estantzen Iherusahem ? Eu dic a vos que no. Mais si penedensia no faretz, eissament periretz”.
6Mais dizia aquesta semblansa “U aibre figuer avia plan- 133 b tat us hom e sa vinha.E
vene quere fruit en lui e no trobes. 7E dix a laa coutivador de la vinha : Vec vos que li an soIII de que vec quere fruit en aquesta figairada, e no ni atrobi. Peraiso tala la, perque negueissla terra perprein”. 8Mais el respos e dix li : “Senher, laisa la d’aquest an entro, que fogge virolui, e i meta fema, 9e si acertas fara lo fruit, sino a denant talaras lo”.
‘10Mais era essenhantz de lor e las sinagogas de lor los disabtes. 11E vec vos una fenna
que avia esperit de malaves de XVIII ans e era enclinada que en lunha guisa no podia a susesgardar. 12Laqual cum vi Ihesu apelee la a si e dix a lui “Fenna, laisada est del teu malaveg”.
13E pausec e lui las mas. Et eissa ora redressada es, e glorificava Deu. 14Mais respondentz loprinceps de la sinagoga sabia li mal, que al sabte sanava Ihesu, e dizia a las companhas “VIdias so e quals cove esser obrat. Peraiso 134 a en aquels venetz e seretz sanatz, e no el dia delsabte”. 15E respos a lui nostre Senher e dix “Enganador, usquex de vos al sabte no delia sobou e so ase de la grepia e’l mena a beurar ? t6Mais aquesta filha d’Abrae que vec vos queliec diables XVIII ans, no cove deliar d’aquest lians a dia sabte ?" 17E cum aisi dizia, evergonherose tuit li enemic de lui. E totz lo pobles esgauzia se en totas las causas quegloriosas eran faitas de lui.
18Dizia “A cui es semblant lo regnes de Deu, et a cui semblant lo azesmarei ? t9Semblant
es al gra de la serbe, que’l pres l’om e’l met e so ort e creis e faitz es aibre gran, e li aucel dclcel repauso els rams de lui”. 20Et autra vegada dix “A cui semblant azesmarei lo regne deDeu ? 21Semblant es al levam que pres la fenna e’l rescon en la farina de tres mesuras entroque’s tot levat”.
22E anava per ciutas e per castels essenhantz e fazent viage en Iherusalem, 23e dix li us:
134 v “Senher, si so pauqui perque seran salvat ?” 24Mais dix ad els “Contendetz intrar per laporta estreita. Eu dic a vos que mout ne demandaran intrar e no poiran. 25Mais cum intrara lopaire de la mainada e claura so uss e comenzeretz foras estar, et espenher al uiss dizentz“Senher, Senher, obre nos”, e respondentz dira a vos “No sei de vos don vos esz”. 26Donccomenzaretz a dire “Davant tu mangcm e bevcm e e nostras plas essenhest”. 27E dira a vos“No sei de vos don vos esz. Departetz vos de mi totz, obreri de malezas. 28Aqui sera plors etestrenhementz de dentz. E cum veiretz Abraham et Isaac e Iacob e trastotz los prophetas elrcgne de Deu, mais vos estaretz deforas. 29E vendran d’orient e d’aquilo e d’ocident e d’auta,e pausaran el regne de Deu. 30E vec vos que so derer qui ero primer e derer qui eran primer”.
31En aicel dia apropierose alcantz dcls fariseus, e dizian a lui “Eiss e vai d’aici, que Ero
te vol au- 135 a cire”. E dix ad els “Anatz e dizetz ad aquela volp : Vec vos que giti demonise sanetatz acabi oi, e dema, et al tertz dia sera cosumatz. 33Verament cove a mi oi e dcma el’autre dia anan que no cove propheta perir foras d’Israel. 34lherusalem, Iherusalem qui aucislos prophetas e lapizas cels que so trames a tu, cantas vegadas volgui amassar tos fils, en qual
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
mesura l’aucels so ni sotz las penas, e no volguist ! 35Vec vos que seran laissadas a vosvostres maisos desertas. Mais eu dic a vos que no me veiretz entro que diretz :“Benedictusque ves e nom de Deu". 14 1E fait es cum intrec e la maiso d’u princep dels fariseus al sabte maniar pa, et els
gardavanlo. 2E vec vos u home d’aganos et era denant lui. 3E respos Ihesu als savis de la Leget als fariseus e dizia si letz al sabte sanar. 4Et els se calero. Mais el lo pres, sanec lo, laisseclo. 5E rcspos ad els e dix “Del qual lo bous o l’azes caira 135 b el potz e no le’n traira eissaora lo dia sabte ?” 6E no pogro ad aquesta paraula respondre a lui, 7mas dix als covidatz laparaula, entendentz en qual mesura los primers sedis eligio, dix ad els “8Cum serez covidatza las nosas, no t’aseties al primer loc, que per aventura plus onrat de tu sia covidatz de lui, 9evinentz aquel que tu e lui apelec, e dira a tu “Dona aquest loc”, e donc tu comenzaras avergonhar lo derraire loc tener. 10Mais cum tu seras apelatz, vai e ase te el derer loc. E cumvenra qui te apelec, dira a tu “Amix, poia sobiras”. Donc sera a tu gloria denant els lossezentz. “Qui totz hom que eissauzara sera umiliatz, e qui se umiliara sera eissauzitz”. 12Maisdizia a lui cala avia covidat “Cum fas prenda o cena, no vulhatz apelar tos amix, ni tos freres,ni tos cosis, ni tos vezis manentz, que per aventura et els te recovido e sia fait a tu gazardos. ‘3Mais cum fas covit, apela paubrcs, 136 a devos, contraitz, cex, 14e bonauratz seras que noan don gazerdono a tu. Mais gazardonat sera a tu e la resurectio dels iustz”. 15E eum auzioaquestas paraulas us dels essems-pausantz dix li : “Bonauratz es qui maniara pa el rcgne deDeu”.
‘6Ad els dix “Us hom fe gran cena et apelec qui moutz, 17c tramec so serv az ora de la
cena, dizia als covidatz que venguesso que ia so apareladas totas las causas. E comenzero setuit az escusar. Lo primers dix a lui “Una vila compri et ai besonha de lui issir vezer. Precteque m' aias escusat”. 19Et autre dix “V parels de bous ei compratz, et anarei los provar. Precte
que mi escuses”. 20Et autre dix “Molhcr prezi, e peraiso non pusc venir”. 21E tornatz lo servnonciec aqucstas causas a so senhor. Donc es iratz lo paire dc la mainada, dix a so serv “Eissviasament els plas e las careiras de las ciutatz, e’ls paubres e’ls devols e’ls cex e’ls contraitzamena aici”. 22E dix lo 136 b ser : “Senher, fait es co comandest, et encara es lox”. 23E dix losenher al ser : “Eiss e las vias entorn las sebs et empenh entrar, que sia complida la miamaiso”. 24Mais eu dic a vos que negus d’aquels homes qui so apelatz no tastaran del mcumaniar. Mouti so apellat, mais pauqui so li elegit”.
25Mais anavan moutas eompanhas ab lui, dix ad els 26”Si alcus vendra a mi e no azirara
so paire e sa maire e sa moler e sos fils e sos fraircs e sas serors e sos camps et encara sa’rma,no pot esser mos decipols. 27E qui no manebla sa cortzb e no ve seguentre mi, no pot far mosdecipols. 28Mais quals de vos volentz torr endeficar no se primeirament cosira la despesa quibesonha isso a cumplir ? 29No de seguentre que pausec lo fonzament e no poira cumplir. Trastuti qui veiran comenzan escarnir a lui 30e dire “Que aquest hom comenzec a deficar e nopoc cosumar”. 31O quals reis, anantz 137 a cometre la batalha contra l’autre rei, doncassezentz no cossira primeiramcnt si poira ab X milia econtra anar a lui, loquaIs que ab XXmilia venc a lui ? 32Acertas encara lui lonh anant trametetz mesages e prega aquelas causasque so de patz. 33Peraiso hom de vos que no laissara totas las causas que a no pot esser mosdecipols. 34Bons es sals. Mais si la sals es avols, en que sera salatz ? 35Ni en terra ni en femsno es utils. Mais foras sera mesa. Qui a aurelhas ad auzir auia
15 1Mais eran apropriantz a lui poblica e peccadors que’l auzisso, 2e murmuravan li
escriva c li fariseu e dizio “Que aquest pecadors recep e mania ab els”. 3e dix ad els
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
aquesta paraula, dizia : 4Quals de vos hom qui a C ovelhas e si perdia una d’aquelas el locerm, e va ad aquela que perdec entro que la atrobec ? 5E cum l’atrobec pausala e sas espalhasgauzcntz, 6e venent e la maiso apelec sos amix e sos vezis e dix ad els “Esgauzetz vos a mi,que atrobei la mi- 137 b a ovelha que perdei”. 7Eu dic a vos que aisi er gaugs el cel sobre upecador que fara penedencia que sobre IC iustz a cui no a obs penedensia. 8E laquals fenna aX draginasa, e si perdec una de las draginasa no alumenec la lumeira e trastornec la maiso, equcr amorosament entro que la trobec ? 9E cum la trobec, apelec sas amigas e sas vezinas edix : “Engauzetz vos a mi que atrobada ei la mia draginaa que avia pcrduda”. 100Enaisi dic avos : Gaug sera denant los angels dc Dcu sobre u pecador que fara penedensia”.
‘1Mais dix : “Us hom ac dos fils, 12e dix lo pus ioves d’aquels al paire “Paire, dona a mi
una part de l’aver que mi pertanh. E departic ad els l'aver. ‘3E no seguentre moutz diasaiustec totas las causas lo fils plus ioves, et anec se’n en autra terra en rcgio londana, et aquidcspendec tot so aver ab las meretritz, vivent huxciosamcnt. ‘4E scguentre que fo aiso totcosumat, faita es grans fams en aquela rcgio. Et el comensec fraitura az aver. 15Et anec etaiustec se ab 138 a u ciutada d’aquela regio, e trames lo e sa vila que gardes los porx. ‘6Ecobezeiava omplir so ventre dels esparz de que maniavan li porc, e negu hom no i dava.
17Mais essi tornatz dix : Cant servent e la maiso de mo paire avondo de pas. Mais eu aiciperiac dc fam. 18Levarei et anarei al meu paire. E direili “Paire, pequi el cel e denant tu, 19eio no so dignes esser apelhatz tos fils. Fai me sico .1. de tos sirventz”. 20E levant venc a sopaire. E cum encara fo lunh vi lo lo paire de lui, e pres li n’misericordia e corentz gitec sesobre’l col de lui e baisec lo, 21e dix a lui lo fils “Paire, pequi el cel e denant tu, ia no sodignes esser apellatz to fils”. 22E dix lo paire a sos sirventz “Viasament aportatz u vestimentprim e vcstetz lol e datz li anel e sa ma, e causamenta els pes. 25E aduzetz .1. vedcl gras etaucizetz lo, e maniarem largamcnt. 24Qui aqucst meus fils era mortz e resuscitec, periec e’satrobatz. E comcn 138 b zero a largueiar. 25Et era lo fils de lui maier el camp. E cum venc etapropiec de la maiso auzic las simphonias e’ls corns 26e apelec us dels sirventz e demandec alui que cra aiso. 27Et el dix a lui “Tos fraires venc et aucis lo teus paire .1. vcdel gras que salvlo recep”. 28E saub li mal e no lo volc intrar. Peraiso lo paire dc lui issitz, comenzec lo apregar. 29Mais el respondentz dix al paire “Vec te que tot an eu servic a tu, et anc lo teumandamaent no traspasei, et anc no m’donest .1. cabrit que ab los meus amix manies. 30Maisal seguentre lo teu fil aquest que despendec tot sø aver ab las meretritz venc, et auciseis a luiu vedel gras”. 31Et el dix a lui “Fils, tota ora es ab mi e totas las mias causas so tuas. Maislargueiar et alegrar nos covinia, que tos fraire aquest mortz era e resuscitec, peric, e’satrobatz”.
16 1E dizia als seus decipols “Us hom era manentz que avia vi- 139 a gucr, et aquest es
blasmatz ab lui que despendia los seus bes. 2Et apelec lo e dix li “Qui es aiso que aug de tu?Ret razo dc ta vigairia, quar ia no poirias vigaireiar”. 3E dix lo viguers entre si “Que farei ?Que lo mcu senher tol dc mi la vigairia. Foire no pusc, mendigar vcrgonharei. 4Eu sei quefarei que cum serei mogutz dc la vigairia rcscepia me e sas maisos”. 5Acertas apelatz cadausdels deutors dc so senhor dix al primer “Quan deus a mo senher ?” 6et el li dix “C mesurasd’oli”, e dix a lui “Prcn to escriut e escriu L”. 7D’aqui enant dix al autre “E tu cant deus ?”,loquals dix “C sesters dc froment”, e dix a lui “Pren tas letras e escriu LXXX”. 8E lauzec losenher lo viguer de la maleza que saviament fe. Qui li fil d’aquest segle pus pro dc lutz e delor gcneracio so. 9Et eu dix a vos “Faitz a vos amic del aver dc maleza, que cum defaliretzrecepian vos en durables maisos. 139 b t0Qui fizels es en pauquet et en trop es fizels. Et qui
__________________ a. vertiari. - b. remembrete. - c. caos. - ci. verira. -
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
en pauquet es mals en trop es mals. 11Peraiso si en aver de maleza no fosz fizels, so que’svostre qui redra a vos ? 12E si el autrui no fosz fizels, zo que’s vostre qui dara a vos ?”
13”Negus hom no pot servir a dos senhor. Quar la u azirara e l’autre amara. E la .1. presara e l’autre mesprezara. No podetz a Deu servir e az aver”. 14Mais auzio totas aquestas paraulas li fariseus, qui ero avar, et escarnirolo. 15E dix ad els “Vos esz que vos faitz iust denant los homes. Mais Deus conois los vostres cors, que la causa que es aut als homes erezeza es davant Dcu. 16La Lcg e’ls prophetas entro a Ioan profetizero, e de lui es lo regnes de Deu prezicat, et tots hom en lui fa forza. t7Plus leus es lo cels e la terra perir que de la Leg cazer us pois. 18Totz home que laissa sa moler e pren autre avoutra, e qui laissada del home pren fa avouters”.
19”Us hom era manentz et era vestitz de polpra e de bis, e m- 140 a aniava cadadia ric
maniar. 20Et era us mendics que avia nom Lazer que iazia a la porta dc lui ples dc ronha, 21edezeiantz esscr sadolatz de las micas que cazian de la taula dcl manent, e negus no li dava. Mais li cas venian e lecavo las plagas de lui. 22E fait es que fo mortz lo mendiga, e fo portetdcls angels el se d’Abraham. E es mortz lo manentz et essebelitz en ifern. 23E leva sus sosulhs cum era els turmentz, vi Abraham de lunh e Lazcr al se de lui, 24e e cridantz dix :
“Paire Abraham, misericordia aias de mi, e tramet Lazcr que tenga lo cap del seu det
fornia en l’aiga, que rcfregis la mia lenga, que turmenti en aquesta flama”. 25E dix li Abraham“Fils rebrateb que receubist los bes en ta vida, e Lazer eissament los mals. Et ara aquest escosolatz, mais tu turment as. 26Et en totas aquestas causas entre vos e nos grans cors esformatz, que çel que volo de sa passar a vos no podo, ni dela za traspassar”. 27”Peraiso te
prec, paire, que trameias lui e la maiso de mo paire, 28quar ei V fraires, e que tcstimoni 140 bad els que els no vengo en loc d’aquest turment”. 29E dix li Abraham “Moyscn an eprophetas, e auiolos”. 30Et el dix “No, paire Abraham, si alcus dels mortz anara ad els,penedenzia faran”. 31E dix a lui “Si Moysen e los prophetas no auzo, ni alcus dels mortz siresucitava no creiran”. 17 1Et als decipols seus dix : “No pot esser que no vengan li escandol. Mais gai ad aquel
per que venras. 2Melhs es a lui que una peira molars sia pausada eviro lo col de lui e siagitatz e mar, que esquandalisar d’aquestz pauquetz. 3Gardatz a vos, si pecara a tu to fraires,castialo, e si set vez pecara en tu lo dia e si fara penedensia, perdona li. 4E si set vegadas seratornatz a te dizentz : Penedisc me, perdona a lui”.
5E dixero li apostol al Senhor “Creis nos de fe”. 6E dix nostre Senjer “Si vos avetz fe
sico’l gras de la serbe, e diretz ad aquest aibre morer “Desrazigat’ e transplantate e mar”,obezira a vos. 7E quals de vos aventz 141 a serv aran e paissent los bous, loquals tornatz delcamp diga a lui “Eissa ora trespassa e pausa”, 8e no diga a lui “Aparelha que maniem, edavant-cenh te e menistra a mi entro que mange e beuva, e seguetrec aiso tu maniaras ebeuras” ? 9Donc no es la gracia ad aquel serv que fe so que a lui comandec ? 10No cug. Aisivos co fareis totas las causas que so comendadas a vos, dizetz “Serv no covinabli em, ço quedeguem far fem”.
“E es fait domentre que anec en Iherusalem, pausava per meg Samaria en Galilea. ‘2E
cum intrec en .1. castel corego contra lui V homes lebros, liqual estero de lunh, ‘3e levavanlor votz e dizian “Ihesu, comandaire, misericordia aias de nos”. ‘4Loquals que au dis :“Anatz, demostratz vos als preveires”. E fait es, domentre que anavan so sanat. 15Mais usdels que vi que’s sanatz, retornatz es ab gran votz lauzatzd Deu, 16e cazec e la fasa denant lipe de lui, gratias fazentz, et aquest era Samaritas. 17E respondia Ihesu e dix “No so X sanat?E li IX on so ? 18No vos trobatz qui dones gloria a Deu 141 b sino aquest estranh ? 19Levasus que ta fe te fa salv”.
________________a.- Sic, au-dessus de la ligne.- b.rencontrar.- c seguentre – d. lauzantz –
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
20E demandantz us dels fariseus quan ve lo regne de Deu, e respos ad els e dix “No
vendra lo regne de Deu ab gardament, 2~ni diran “Ve le t’aisi”, o “Ve le t’la”, quar vec vosque’l regnes de Deu entre vos es”. 22E dix a sos decipols “Venran los dias quan desiraretzvezer en .1. dia lo Fil del home e no’l veiretz. 23E diran a vos : “Ve’l vos, asi e", “ve’c vos,la”. No i vulhatz anar ni seguir. 24Quar sico lo fozer resplandentz de sots lo cel e las causasque sotz lo cel so resplan, enaisi sera lo Fi del home el seu dia. 25Mais primeirament cove alui moutas causas a sofrir et esser esprovatz d’aquest generatio. 26E sico es fait els dias deNoe, enaisi sera els dias del Fil del home. 27Maniavo e bevio e prendian molhers et ero dat enosas, entro al dia que intrec Noe e l’archa. E venc l’endolobis e perdec los tots. 28Eissamentsico es fait els dias den Lot maniavo e bevio, compravo e vendio, 142 a plantavo esendeficavo. 29Mais aquel dia que issic Lot de Sodoma plus fox e solpres del cel e perdec lostotz. 30Segon aquestas causas sera al dia que’l Fil del home sera demostratz. 31En aquela ora,qui sera el tet, e li vaissel de lui e la maiso, no dessendra quel prenga. E qui er el campeissament no tornara areire. 32Remembrat siatz de la maiso den Lot”.
33”Qualsque quals sa’rma quere far salva perdra la. E qui la perdra, farala viure. 34Eu dic
a vos en aquela noit seran doi en .1. leit; l’us sera pres e l’autra sera laissada. Doi el camp, l’us sera pres e l’autre sera laissatz”. 36E respondentz dixero a lui “On Senher ?” 37Loqual dix ad els “On que seran lo cors, aqui seran amasadas las aiglas. 18 tMais dizia en paraula ad els que tota ora cove azorar e no defalhir. 2E dizia “Us meges era en una ciutat que no temia Deu ni home no vergonhava. 3Mais una veuva era en aquela ci- 142 b utat e venia a lui e dizia “Venia me de mo enemic”, 4e no o volio far per mout temps. Seguentre aquestas causas dix entre si “E si Deu no temi, ni home no vergonhi, 5emperaiso que trista es a mi aquesta veuva, veniarei la, que no venga derairas que’n encause”. 6Mais dix nostre Senher “Auiatz que dix lo iuges de la maleza. 7Mais Deus no fa veniansa dels seus elegitz cridantz a si de dias e de noitz, e paciencia aura en els ? 8Eu dic a vos que viasament fara la venianza vendeita de lor. Verament lo Fil del home venent, cuias atrobes fe en terra 7?"
9Mais dix az alcantz que se quofizavo coma iustz e mesprezavo los autres aquesta
paraula e dizia 10”Doi homi pugero el temple que oreso. Un fariseus e autre poblicas. 1tLofariseus estantz aquestas causas a si orava “Deus, gracias redi a tu que’u no so sico li autridels homes, raubador no iustz, avoutedor, e neiss sico aquest poblicas. 12Deiuni doas vegadase la setmana. Doni 143 a deimes de tot so que ei”. ‘3E lo pobJicas de lunh estantz no volia losuJhs el cel levar. Mais batia son peiz e dizia “Deus, piatados sias a mi pecador”. t4Eu dic avos : Deissendec aquest iustificat e la sua maiso de lui. Qui tot hom que se umeliara seraeissauzatz, e qui se ‘issausara sera umiliatz”. ‘5E presentavo a lui efantz que’ls saJves. Quecum los viro li decipol manazavo ad els. 16Mais Ihesu apelec los e dix “Laissatz los efantzvenir a mi, e no o vulhatz vedar. D’aitals es lo regne dels cels. 17Verament dic a vos qui norecebra lo regne de Deu asico efant no intrara en lui”.
18E demandava li un princeps e dizia “Maestre bos, que farei que pusca aver vida
durabla?” 19E dix a lui Ihesu “Que me dizes bo ? Negus no es bo sino sols Deus. 20Losmandamentz conoisses : No auciras, no avoutraras, no faras laironici, no diras 143 b falstestimoni; ondra ton paire e ta maire”. 21Loquals dix “Totas aquestas causas gardei de moniovent”. 22Quo o auzio, Ihesu dix li : “Encara es a tu us mentz. Vai e ven tot ço que as e donao a paubres, et auras tesaur el cel, e vei e sec me”. 23Aquestas causas el auzidas contristatzse’s, que manentz era fortment. 24E vi Ihesu lui trist fait, dix “Tan graus causa es qui an lesavers el regne de Deu intrar ! 25Quar pJus leus causa es al camel pasar per lo trauc d’agulhaque al manent intrar el regne de Deu”. 25E dixero qui auzio “E qui pot esser fait sals ?” 27Edix ad els “ço que no es poders ab los homes poders es ab Deu”. 28E dix Peire “Vec te, quenos laissem totas nostres causas e te seguim”. 29Loquals dix ad els : “Verament dic a vos:
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
Negus no es qui laissara sa maiso o so paire o sa maire o sos parentz e sos fraires o sa
molher o sos fis o sos camps per lo regne de Deu 30que no recepia moutz plus en aqueltemps, e eJ segle avenidor vida durabla”. 144 a 3tMais pres Jhesu les XII e dix ad els “Vec vos que puiam en Iherusalem e seran
cosumadas totas las causas que so ditas per los prophetas del Fil de home. 32Quar sera liuratza las gents. E sera escarnitz e batutz et escopits. 33E seguentre que’l batran, auciran lo, et altertz dia resucitara”. 34Et els deguna d’aquestas causas no entendio, quar ero aquestasparaulas rescostas d’els, e no entendio que’s dizio. 35E fait es cum s’apropriec de Ierico, uscex sezia lonc la via mendigantz. 36E cum auzic la companha traspasar demandava que eraaiso. 37Mais dixero a lui que Ihesu de Nazare ne passava. 38E cridava e dizia : “Ihesu, fil deDavi, misericordia aias de mi 39
E cels que anavo davant menasavo a lui que calles. Et el
mout pus cridava “Fil de Davi, misericordia aias de mi 40
a si. E cum s’apropiec, demandec li Ihesu 41e dizia “Qui vols que fasa a tu ?” Et el dix“Senher, que veis”. 42E Ihesu dix li “Regarda, ta fe te fa salv”. 43Et eissa ora vi, e seguia lo, elau- 144 b sava Deu. E totz lo pobles que o vi dec lauzor a Deu. 19 1E retornatz anava per Ierico. 2E vec vos .1. home que a nom Zacheu, et aquest era
princeps dels poblicas e manenz. 3E demandava vezer Ihesu qui era, e no podia per lacompanha, que hom pauquetz era. 4E corec denant e puiec en .1. aibre sihomor que vis lui,que d’aqui devia passar. 5Cum venc al loc gardantz sus Ihesu vi lo e dix a lui “Zacheu, coitate de deissendre, que oi en ta maiso me quove az estar”. 6E contozamentb deissendec e receublo ab gaug. 7E cum o viro trastuit murmuravo e dizio que ad home pecador tornava. 8Etestantz Zacheus dix a Ihesu : "Vec te, Senher, que la moteza dels meus bes doni a paubres, esi a home fi engan, redrei ne per mi dobles”. 9E Ihesu dix a lui “Qui oi salv ad aquesta maisoes faita, per zo que’l sia fils d’Abrae. 10Quar venc lo Fil del home quere e salvar zo que’raperit”. 1tAquestas causas el auzens, et aiustantz dix en paraula, peraiso que 145 a era propeIherusalem e que azesmavo que eissa ora lo regne de Deu manifestes. 12Peraiso dix:
“Us home anec en regio lundana receber a si regne e tornar. 13Mais apelatz X de sos sers
e dec ad els X mesuras e dix ad els : “Mercadiatz dementre que veni” 14Mais li ciutada de luivolian li mal. E tramesero .1. mesage seguentre lui e dizio : “No volem ara que regne sobrenoi”. ‘5E fait es que tornec e receub lo regne e mandec apelar los sers alsquals donec l’aver,que saubes cant cadaus avian mercadat. 16E venc lo primers e dizia : “Senher, la teua mesuragazanhe V mesuras”, 17e dix a lui : “Alegrate, bos sers e fizels que empauquet fust fizels, serapoderos sobre X ciutatz”. 18E l’autre venc e dizia : “Senher, la tua mesura fe V mesuras”, 19ed’aquest dix : “E tu sias sobre V ciutatz”. 20E l’autre venc e dizia : “Senher, la tua mesura queei rescosta en u drap. 2tQuar temia te que hom durs est, prens ço que no pausest e meiss- 145b onas que no semenest”. 22E dix a lui : “De la tua boca te iugi, ser mal : sabias que homedurs so, prendentz que no pausi, e meissonantz que no semenei. 23E perque no donest lo meuaver a la taula, et en venentz acertas ab gazanh lo receubes ?” 24Et als estranhs dix : “Toletzde lui la mesura e datz la a lui qui a las X mesuras”. 25Et els dixero: “Senher, a X mesuras !“ —
26Et eu dic a vos que tot avent sera li donat, e de lui qui no a, e zo que a sera tout de lui.
27Verament aquels meus enemix que no volgro mi esser renant sobre lor, aduzetz los aici etaucizets los denant mi”. 25Et aquestas paraulas ditas anava, puiantz en Iherusalem.
29E fait es cum s’apropiec Ihesu de Betsagen e de Betania al pug que es apelatz Olivetis,
trames dos de sos decipohs 30e dizia : “Anatz el castel que’s contra vos, e quan seretz intratztrobaretz u poli de sauma ligat, e qual negus hom anc no sec. Deliatz lo e aduzetz lo a mi. 31E
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
si alcus vos demandara perque lo deliatz, enaisi 146 a dizetz a lui : “Que’I Senhor la obra delui dessira”. 32Et anero liqual ero tramesi, atrobero sico dix ad els estantz lo poli. 33Maisdeliant lo poli dixero li senior de lui ad els : “Perque deliatz lo poli?" 34Et els dixero: “Que alSenhor a obs”, 35e aduzerolo a Ihesu. E gitantz lors vestimentas sobre’l poli pausero Ihesus. Eanant lui gitavo lors vestimentas e la via. 37E cum s’apropiec al deissendent de mont Ohivet,comenzero totas las companhas dels deissendentz gauzentz lauzar Deu e gran votz sobretotas las vertutz que viro, 38e dizio : “Benezectes qui ves reis e nom de Deu. Patz el cel egloria enaut”. 39Elquant dels fariseus de las companhas dixero a lui : “Maestre, menasa a tosdecipols”. 40als quals el dix : “Eu dic a vos que si aquest se calavo, las peiras cridaran .
41Cum apropiec vi la ciutat, plorec sobre la e dizia : 42”Qui si tu conoguesses aitantz en
aquest teu dia las causas que a tu so en patz, mais ara so recostas dels teus ulhs. 43Que venrandias e tu, e revironaran 146 b te li tei enemic de valat, e forsaran te par tot e revironaran te,
44e gitaran te e la terra, e lo teus fils que en tu so. E no laissaran en tu peira sobre peira. Peraiso que no conoisses lo temps de la tua vesitatio”. 45Et intrantz el temple comenzec a gitarlos vendedors en lui e’ls comprantz, 46e dizia ad els : “Escriut es : “Que la mia maisos maisosd’orazo es”. Mas vos la fezes balma de lairos”. 47Et era essenhantz cadadia el temple. Mais ilprinceps dels preveires e li escriva e li princep del poble demandavo lui pendre, e noatrobavo que fesso de lui. Quar trestoz lo pobles era sospedetz e auzian lo. 20 tFait es en .1. dia essenhant el poble el temple e prezicantz, aiustero se li princep dels
preveires e li escriva ab los maiors, 2e anavo e dizio a lui : “Digas a nos en qual poder fasaiso e qui es qui dec a tu aquest poder”. 3E respos a lui Ihesu e dix ad els : “Demandarei a vos147 a en una paraula e respondetz a mi : lo babtisme de Ioan don era, del cel o dels homes?"
5Mais cosiravan entre lor e dizian : “Qui si dizem del cel, dira a nos : perque no crezetz lui ?
6Mais si dizem dels homes, totz lo pobles losa lapidara, quar els so sert que Ioan erapropheta”. 7E respondero : “Que no sabem don era”. 8E Ihesu dix ad els : “Ni eu no dic a vosen qual poder fas aisso”.
9Comenzec dire al poble aquesta paraula : “Us hom plantec una vinha e loguec la a
coutivadors. Et anec en autra terra mout temps. 10Et en temps trames als coutivadors lo servque del fruit de la vinha deso a lui. Mais li coutivadors lo batero e laissero lo volcant.11Eaiustec autre serv trametre. Mais el acertas ara batent e cargant de blasme, laisserolo va. 12Eno estec lo tertz trametre e liqual lui plagant ne gitero. 13E dix lo senhor de la vinha : “Quefarei? Trametrei lo meu fil que am. Que 147 b beleu cum lo veiran vergonharan lo”.
14Loqual co lo viro li coutivador cosirero entre lor e dizio : “Aquest es hereters, aucizamloque sia nostra faita la heretatz”. 15 E giterolo fora de la vinha et aucizerolo. Peraiso que faradels lo senhor de la vinha? 16Vendra la vinha e prendra aquels coutivadors e dara la vinha adautres”. Co auziro, dissero a lui : “No sia”.17Mais el gardantz els dix : “Peraiso que es aisoque’s escriut : “la peira que refudero li endificanti, aquesta es faita e cap del angle”, e ditzhomb caira sobre aquesta peira sera casatz, e sobre loqual caira, franheralo”. ‘8E querian liprincep dels preveires e li escriva metre en lui las mas aquela ora e temero lo poble. Quarconogro que ad els dix aquesta semblanza.
20E tramezero agaitadors que’s fenhio iust que’l prezeso en paraula, e’l liureso al
princepatz et al poder del prebost. 21E demandero a lui e dizian : “Maestre, nos sabem quedreiturament dizes et essenhas e 148 a no recep persona, mas e vertat la via de Deu essenhas.
22Letz a nos donnar li usages a Cesar o no ?” 23Mais cosirantz l’engan de lor, dix ad els :“Perque me asaiatz, enganadors ? 24Demostratz a mi .1. diner : de cu es la emages e laescriptios ?” E respondentz dixero : “De Cesar”. 25E dix ad els : “Peraiso redetz las causasque so de Cesar a Cesar, e que so de Deu datz a Deu”. 26E no pogro la paraula de lui
Nouveau testament occitan – Rituel cathare
reprendre denant lo poble. E meravilhat el respost de’l, calero.
27Mais apropiero se alcantz dels sarduzeus que descrezo esser la resurectio, e
demanderoli e dizio : “Maestre, Moyses escrius a noi : “Si a fraire d’alcu era mortz aventzmoler, aquesta senes semensa era, que prenga so fraire la moler de lui e resucitara la semensaa so fraire. 29Peraiso VII fraires ero : el primers pres moler e mortz es senes fils. 30E l’autrepres la e mortz es senes fils. Lo tertz pres la ez eissament tuit VII e no lassero semenza, e somortz. 32Derairana de totz morta es la 148 b fenna. 33Peraiso e la resurectio de quals d’aquelsVII sera moher ? Acertas tuit aquel VII agro lei a moler”. 34E dix ad els Ihesu : “Li filhd’aquest segle noseiio esso liurat a nosas. 35Mais aquel que auran digne aguta aquel segle et ela resurectio dels mortz ni no noceiaran ni pendran molhers. 36Ni d’aqui enant no poiranmorir. Quar engal so dels angels, e fils so de Deu, cum sio fil de la resurectio. 37Mais queresucitaran li mort e Moyses demostrec lonc lo gavar sico dix : “Lo Senhor Deu d’Abraham,el Deu d’Isaac e’l Deu de Iacob”. 38Mais Deus no es dels mortz, mais dels vius, quar trastuitvivo en lui”. 39E respondentz alcantz dels escrivas e dixero : “Maestre, be dissist”. 40E d’aquienant no l’ausero alcuna causa demandar.