Hjukrun.is2

Sigríður Jóhannsdóttir, sigrjoh@landspitali.is ÞVAGLEGGIR: FRÁGANGUR, FESTIBÚNAÐUR OG UMHIRÐA Sjúklingar þurfa stundum að hafa þvaglegg en mörg vandamál geta komið upp tengt honum. Hér er farið yfir hvað þarf að huga að og sérstaklega hvernig á að Algengt er að setja þurfi þvaglegg hjá einstaklingum til skemmri eða lengri tíma. Í starfi mínu á þvagfæragöngudeild Landspítalans sé ég marga einstaklinga sem koma í þvagleggstöku eða skiptingu á inniliggjandi þvaglegg. Því miður er frá gangi þvagleggs, þvagpoka og festi­búnaðar oft ábóta vant. Mun ég í eftirfarandi grein leiðbeina og benda á úrræði eða leiðir sem bæta mega lífsgæði og auðvelda þeim lífið sem þurfa á þvaglegg að halda. Í huga heilbrigðisstarfsmanns er þvagleggur settur í þvagfærin en oft vil gleymast að um er að ræða kynfæri Tímabundin þörf fyrir þvaglegg Ástæður fyrir langtímaþörf inniliggjandi einstaklings en taka verður til it til þess við val og frágang á inniliggjandi þvaglegg.
Ástæður fyrir þvagleggsuppsetningu eru má meðal annars nefna taugatruflanir til margvíslegar og ber gjarnan brátt að. Á þvagblöðrunnar vegna ýmissa sjúkdóma bráðadeildum eru tilefnin æðimörg og má nefna m.a. bráða sjúkdóma, eftirlit með sykursýki og mænuskaða. Slappur útskilnaði, þvagteppu og blóð í þvagi. Inniliggjandi þvaglegg skal einungis nota blöðruvöðvi með lélegri blöðrutæmingu, Önnur tilefni eru tengd aðgerðum, rönt­ ef aðrar leiðir til að losa þvag koma ekki til greina. Talað er um skammtíma­ eða sjaldan þvaglát eða samkvæmisblaðra, ýmsu rannsóknum og hjá dauð vona ein­ staklingum. Val á þvaglegg fer líka eftir kviðþvaglegg. Ástæðan fyrir langtíma­ því hvort um þrengsli í þvagrás sé að þvaglegg er oftast vangeta einstaklingsins þvagleka sem gengur il a að meðhöndla. til hreinnar blöðrutæmingar eða aðstoð blöðruhálskirtli, hættu á að hann geti ekki fyrir hendi í slíkum tilfellum. Samkvæmt á blöðruhálskirtli eða krabbamein í stíflast ef blóð er í þvagi og þarf þá skilgreiningu sýkingavarna Landspítalans blöðruhálskirtli eru einnig þar á meðal.
sverari legg. Fjarlægja skal þvaglegg eins teljast þvagleggir, sem liggja inni í 1–14 fljótt og kostur er.
daga, vera til skamms tíma en til langs tíma Fylgikvil ar þvagrásarleggs geta verið þeir sem liggja inni lengur en 14 daga.
margvíslegir og má þar nefna blæðingar, slímhúðarvandamál, þvagrásarþrengsli, Kostir við að velja kviðþvaglegg eru þeir eistalyppubólgu og eftir langvarandi legu að hann fyrirbyggir þvagrásaróþægindi, býður upp á möguleika til þvagláta, er möguleika á að lifa sínu kynlífi. Hins vegar er því mikilvægt að sú aðferð sé unnin er það góð lausn fyrir aðstandendur af kunnáttu og þekkingu til að fyrirbyggja slíkt en ekki verður farið í uppsetningu komnir eru í hjólastól og með takmarkaða hreyfigetu að tryggja góðan nætursvefn, með þessu úrræði í stað tíðra næturferða Fylgikvil ar kviðþvagleggs eru einnig til á salerni ef um langtímaþvaglegg er að Dæmi um frágang þvagleggs hjá karlmanni. staðar en þeir geta verið blæðing við Plástra skal fyrst utan um slöngu og svo á húð. ísetningu, afrifur á húð og ofholdgun Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 86. árg. 2010 kringum fistilop. Blöðrusteinar eru ekki Netbuxur er góður stuðningur, halda Mikilvægt er að stytta slöngur á legg­óal gengir og samanskroppin blaðra – lítil þvagleggnum í skorðum og styðja vel við. pokanum eftir stærð og hæð einstakl­blaðra eftir langvarandi veru þvagleggs. Ef þvagleggur er inniliggjandi um lengri ingsins og staðsetningu þvag pokans. Belgurinn á enda þvagleggsins getur ert tíma er gott að breyta til og færa festingu Leggpoka má einnig koma fyrir á lærinu þvagblöðruna og valdið óþægindum, á mil i fótleggja til verndar þvagrásinni. og því nauðsynlegt að stytta slönguna jafnvel óróa með leka meðfram leggnum. Gæta verður við frágang þvagleggs hjá og tryggja sem besta lausn og líðan Nauðsynlegt getur verið að minnka karlmönnum að plástra hann ekki of stíft, fyrir athafnir daglegs lífs. Mil istykki fylgja vökvamagn í belgnum til að forðast ertingu. hafa svolítinn slaka, til að gefa færi á sér með leggpokum og þarf að spritta holdrisi. Öl hreyfing á leggnum auðveldar samskeyti fyrir tengingu.
Bakteríur eru alltaf fylgifiskur inniliggjandi bakteríum leið. Sýkingaleiðir eru aðal ega þvagleggs en eru ekki meðhöndlaðar nema á mótum þvagleggs og þvagpoka, við Skipta skal á leggpoka á 7–10 daga viðkomandi hafi einkenni um sýkingu.
þvagrásarop og við losunarventil. Tryggja fresti. Ekki skal skipta um þvagpoka ef þarf frítt flæði í pokann og reglubundna einstaklingur þarfnast aðeins þvagleggs í Umönnun sjúklinga/einstaklinga með losun. 2–3 vikur. Þá skal hafa lokað kerfi. Ával t þvaglegg krefst hreinlætis og alúðar. Al ur frágangur og umhirða þvagleggs Staðsetja skal pokann fyrir neðan eru rofin en ekki skal rjúfa samskeyti að og þvagpoka er mjög mikilvægur, blöðrustað og stút skal þurrka með nauðsynjalausu.
hvort heldur sem er steril þvagpoki til vatnsdrægum pappír. Stundum má notkunar á sjúkrahúsi eða þvagpoki á sjá menn ganga um með þvagpokann Næturpoka má tengja við dagpoka og fótlegg sem fólk hefur í heimahúsi til að hengdan upp fyrir ofan mitti eða í muna þarf að opna lokuventil. Næturpoka auðvelda hreyfigetu og daglegt líf. Mjög skyrtutölur og sýnir það oft skort á á al s ekki að skipta út fyrir leggpoka mikilvægt er að fræða einstaklinginn og upplýsingum til viðkomandi. Til dæmis heldur tengja eins og að framan greinir.
fjölskyldu viðkomandi um sýkingarhættu hefur sést til einstaklinga við komu á og mikilvægi hreinlætis og handþvotts. göngudeild halda á þvagpokanum í Borið hefur á við útskrift einstaklinga af Handþvottur og eða handspritt er innkaupapoka! sjúkrahúsi að þeir eru sendir heim með nauðsynlegt fyrir og eftir al a snertingu þvagpokann. Góðan festibúnað þarf fyrir þvagpokann, al tof langar og ekki gert ráð fyrir að Heilbrigðisstarfsfólk á einnig að nota sérstaklega á fótlegg, með breið og hægt sé að stytta þær. Langar slöngur einnota hanska.
góð bönd, sem hindra að yfirfal sstútur flækjast fyrir og valda oftast miklum fal i saman og gæta að þrengi ekki að. óþægindum fyrir viðkomandi. Á mörgum Einnig eru til bómul arhólkar á fótlegg deildum er ekki til viðeigandi útbúnaður til sem setja má utan um pokann og styðja heimferðar og er það miður. Festing þvagleggs á læri, fótlegg eða kvið vel við.
skiptir miklu máli til að forðast hreyfingu og tog á legginn sem valdið getur særindum, bæði í þvagrás, þvagblöðru Til eru einstaklingar sem kjósa að hafa og kringum fistilop, vegna kviðþvagleggs ventil í þvagleggnum en það gerir þá og kemur einnig í veg fyrir brot á slöngu. frjálsari og gerir þeim meðal annars kleift Einnig má notast við plástur eða þar að fara í sund. Ával t skal tengja nýjan þvagpoka við þvaglegginn þegar ventil er fjarlægður. Ef ventil er eingöngu notaður skal skipta á honum einu sinni í viku.
Opna skal fyrir og tæma blöðruna við þvaglátsþörf og eftir klukkuþjálfun. Forðast skal að loka fyrir þvaglegg ef til staðar er hiti, blóð í þvagi, þvagfærasýking eða hjá ósjálfbjarga eða vanhæfum einstaklingi.
Þeir einstaklingar, sem útskrifast heim með þvaglegg eða fá þvaglegg á bráðamóttöku, fá með sér leiðbeiningar varðandi Velja þarf þvagpoka sem passar vökvainntöku, hreinlæti og hvert skal leita, einstaklingnum. Til eru margar gerðir. ásamt símanúmeri, ef upp koma vandamál Á sjúkrahúsum eru oftast notaðir tengd þvagleggnum, pokanum eða önnur Festing á læri með frönskum rennilás kemur sér sótthreinsaðir A4 pokar. Passa þarf að vandamál eins og hiti, blæðing eða grunur vel til dæmis við plástursofnæmi.
um sýkingu. Hreinlæti er mjög mikilvægt Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 86. árg. 2010 og sturta eða daglegur neðanþvottur með félagsþjónustunnar. Mikilvægt er að öll volgu vatni er nauðsynlegur. Notast má við milda sápu en sápunotkun getur ert eins og best verður á kosið til að tryggja viðkvæma slímhúð í þvagfærum. Mikilvægt lífsgæði og líðan og því nauð synlegt að sólarhring ef heilbrigðisástand leyfir til að fræða og upplýsa alla um önnunaraðila. Að forðast sýkingu. Þeir sem þurfa þvaglegg fá þvaglegg er mikið inngrip á viðkvæman til lengri tíma fá uppáskrifaða beiðni til Sjúkratrygginga Íslands um þvagleggi, skerðir lífsgæði þeirra í mismunandi langan poka og tengdar vörur ásamt upplýsingum tíma. Því er mikilvægt að slík framkvæmd sé unnin faglega og góð fræðsla veitt til að tryggja sem bestu lífsgæði meðan ástandið Á hjúkrunarheimilum eða öldrunar stofn un­ Órólegur sjúklingur: Einstaklingur færður í síðar varir. Aðgát skal höfð í nærveru sálar og er um eru al taf einhverjir einstakl ingar sem nærbuxur með klaufina að aftanverðu. Nærbuxur þurfa að hafa inniliggjandi þvaglegg til og nærskyrta plástruð saman með breiðum plástri lengri tíma. Ástand einstaklinga er misjafnt og erfiðara hjá órólegum og hjá fólki með Sigríður Jóhannsdóttir er hjúkrunarfræðingur heilabilun að þurfa að hafa þvaglegg. þvagleggs hjá einstaklingum, hvort og þvagfæraráðgjafi og starfar á göngudeild Það er því afar miklvægt hjá þessum heldur sem er vegna tímabundinnar þvagfærarannsókna 11-A á Landspítala einstaklingum að tryggja góðan festibúnað þarfar eða langtíma. Þeir eru í fararbroddi Hringbraut.
og ganga þannig frá að viðkomandi geti með að veita bestu hjúkrun og að þekkja ekki rifið úr sér þvaglegginn.
fylgikvilla og koma í veg fyrir aukaverkanir. Myndir úr myndbandi um þvagleggs upp­Því er mikilvægt að fylgjast með lit og setningu birtar með leyfi höfunda, Eiríks lykt af þvagi, hita og skrá upplýsingar. Jónssonar yfirlæknis og myndir af þvagleggi Hjúkrunarfræðingar gegna lykilhlutverki Margir einstaklingar með þvaglegg dveljast hjá konu með leyfi Coloplast.
sem fagaðilar í uppsetningu og frágangi heima og eru í umsjá heimahjúkrunar eða CHAMPIX® (vareniclin)
Filmuhúðaðar töflur 0,5 mg og 1 mg.
Ábendingar Hjá fullorðnum til að hætta reykingum. Skammt :
ar Hefja á meðferð samkvæmt eftirfarandi
áætlun: Dagur 1-3: 0,5 mg einu sinni á sólarhring. Dagur 4-7: 0,5 mg tvisvar á sólarhring. Dagur 8-meðferðarloka: 1 mg tvisvar á sólarhring.
Heildartími meðferðar er 12 vikur. Skert nýrnast arfsemi Lítið til í meðallagi mikið skert nýrnastarfsemi: Ekki þarf að breyta skömmtum. Alvarlega arfsemi 1 mg einu sinni á dag eftir þriggja daga skammtaaðlögun (0,5 mg einu sinni á dag). Skert lifrarst Aldraðir Ekki þarf að breyta skömmtum. Börn: Ekki er mælt með notkun handa börnum og unglingum yngri en 18 ára.
Frábendingar Ofnæmi fyrir virka efninu eða einhverju hjálparefnanna. Sérstök varnaðarorð og varúðarreglur við notkun: Aðlaga getur þurft
skammta hjá sjúklingum sem samtímis nota teófýllín, warfarín og og insúlín. Eftir markaðssetningu hefur verið greint frá þunglyndi, sjálfsvígs-
hugsunum, -hegðun og -tilraunum hjá sjúklingum sem reynt hafa að hætta reykingum með CHAMPIX. Ekki höfðu allir sjúklingar hætt að reykja
þegar einkennin komu fram, ekki höfðu allir geðsjúkdóma fyrir sem vitað var um. Læknar ættu að vera meðvitaðir um hugsanlega hættu á
verulegum þunglyndiseinkennum hjá sjúklingum sem reyna að hætta að reykja og ættu að leiðbeina þeim m.t.t. þess. Hætta skal strax meðferð ef
læknir, sjúklingur, fjölskylda eða aðstandendur verða varir við óróleika, geðdeyfð eða breytingar á hegðun eða ef sjúklingur fær sjálfsvígs-
hugsanir eða sýnir sjálfsvígshegðun. Geðdeyfð, sem í mjög sjaldgæfum tilvikum hefur í för með sér sjálfsvígshugsanir og -tilraunir, getur verið
einkenni nikótínfráhvarfs. Að hætta að reykja, með eða án lyfjameðferðar, hefur einnig verið tengt við versnun undirliggjandi geðsjúkdóma (t.d.
þunglyndis). Öryggi og verkun Champix hjá sjúklingum með alvarlega geðsjúkdóma eins og geðklofa, geðhvarfasýki og alvarlegt þunglyndi hefur
ekki verið rannsakað. Gæta skal varúðar við meðferð á sjúklingum með sögu um geðsjúkdóma og leiðbeina þeim m.t.t. þess. Enginn klínísk
reynsla liggur fyrir um notkun CHAMPIX hjá sjúklingum með flogaveiki.Við lok meðferða gætti aukinnar skapstryggðar, löngunar til að reykja,
þunglyndis og /eða svefnleysis hjá allt að 3% sjúklingar þegar meðferð var hætt. Upplýsa skal sjúkling um þetta og ræða hugsanlega þörf á að
minnka skammta smám saman í lok meðferðar.
Milliverkanir Ekki hefur verið greint frá klínískt marktækum milliverkunum lyfja við CHAMPIX.
Meðganga og brjóst
agjöf CHAMPIX á ekki að nota á meðgöngu. Ekki er vitað hvort vareniclin útskilst í brjóstamjólk. Meta skal hvort vegi
þyngra, ávinningurinn sem barnið hefur af brjóstagjöfinni eða ávinningurinn sem móðirin hefur af CHAMPIX meðferð, áður en ákveðið er hvort
halda skuli brjóstagjöf áfram. Áhrif á hæfni til aksturs og notkunar véla: Champix getur haft lítil eða í meðallagi mikil áhrif á hæfni til aksturs og
notkunar véla. Á meðan á meðferðinni stendur geta sjúklingar fundið fyrir sundli og syfju.
Aukaverkanir Þegar reykingum er hætt, hvort sem það
er gert með eða án lyfjameðferðar, geta komið fram ýmis einkenni, t.d. andleg vanlíðan og þunglyndi, svefnleysi, skapstyggð, kvíði,einbeitingarskortur, eirðarleysi, hægur hjartsláttur, aukin matarlyst og þyngdaraukning. Í klínísku rannsóknunum var ekki aðgreint, hvortaukaverkanirnar voru vegna fráhvarfseinkenna nikótíns eða tengdust notkun viðkomandi meðferðarlyfs. Í klínískum rannsóknum með Champixvoru u.þ.b. 4000 sjúklingar meðhöndlaðir í allt að 1 ár. Aukaverkanirnar voru vægar eða í meðallagi slæmar og komu almennt fram á fyrstu vikumeðferðar. Mjög algengar aukaverkanir ( 10%) : Ógleði, höfuðverkur, óeðlilegar draumfarir, svefnleysi. Algengar aukaverkanir ( 1% Aukin matarlyst, syfja, sundl, röskun á bragðskyni, uppköst, hægðatregða, niðurgangur, uppþemba, magaóþægindi, meltingartruflanir,vindgangur, munnþurrkur og þreyta. Auk þess hefur sjaldan verið greint frá ( 0,1% og <1%) gáttatifi og brjóstverkjum.
Ofskömmtun Veita skal
stuðningsmeðferð eftir þörfum. Pakkningar og verð 1. september 2010: Upphafspakkning (0,5 mg 11 stk +1 mg 42 stk): 16.201,- 8 vikna fram-
haldspakkning (1 mg, 112 stk): 27.663,- Lyfið er lyfseðilsskylt og greiðist skv. greiðslufyrirkomulagi 0 í lyfjaverðskrá. Handhafi markaðsleyfis:
Pfizer, Vistor hf., Hörgatúni 2, 210 Garðabær. Samantekt um eiginleika lyfs er stytt í samræmi við reglugerð um lyfjaauglýsingar. Upplýsingar um
lyfið er að finna í sérlyfjaskrá og á lyfjastofnun.is.
Heimildir:
1. Gonzales D et al. Varenicline, an a4ß2 nicotinic acethylcholine receptor partial agonist, vs sustained-release bupropion and placebo for smoking
cessation. A randomized controlled trial. JAMA 2006; 296(1):47-55. 2. Jorenby DE et al. Efficacy of varenicline, an á4ß2 nicotinic acethylcholine receptor
partial agonist,vs placebo or sustained-release bupropion and for smoking cessation. A randomized controlled trial. JAMA 2006; 296(1):56-63.
Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 86. árg. 2010

Source: http://hjukrun.is/library/Skrar/Timarit/Timarit-2010/4-tbl-2010/%C3%9Evegleggir.pdf